Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

 

 

 

 

 

 

 

 

28-rasm. Tovarning sifati 

Tovar  assortimenti  -  bu  ikkita  asosiy  ko‘rsatkich:  kenglik  va  chuqurlik 

bilan  tavsiflanishi  mumkin  bo‘lgan  korxonaning  tovar  mahsuloti  yig‘indisidir. 

Go‘zalligi, usulubi, jozibaligi  

 

Estеtik 

 

 

Qo‟shimcha 

O‘rnatish, ishga tushirish, tuzatish, 

almashtirish huquqi, likvidlik  

 

Simvolik 

 

Statusi, obrўyi, klassi 

 

Texnik ko‘rsatkichlari, ta‘mi, vazni, 

mustahkamligi, shakli, rangi hidi 

 

Fizik 

Tovar sifati 

---

190 

 

Assortiment kengligi har xil tovarlar yoki ular guruhlarining soni bilan, chuqurligi 

esa  -  modifikatsiyalar,  bitta  guruh  doirasida  bu  tovarlarning  variantlari,  ya'ni 

ehtiyojlarni qondirishning har xil darajalariga mo‘ljallangan tovarlarning soni bilan 

aniqlanadi. 

Tovar  assortimentining  rivojlanishi  korxona  marketingining  eng  muhim 

funktsiyasi  hisoblanadi.  U  ishlab  chiqaruvchining  an'anaviy  yoki  yashirin 

texnikaviy  va  moddiy  imkoniyatlarini  muayyan  iste'mol  qiymatiga  ega  bo‘lgan, 

xaridorni  qondiradigan  va  korxonaga  foyda  keltiradigan  mahsulot  va  xizmatlarga 

tadbiq etishda namoyon bo‘ladi. 

Bozordagi  tovar  taklifining  xilma-xilligiga  faqatgina  assortimentni 

kengaytirish yo‘li bilan erishilmaydi. Agar taklif etiladigan tovarlar to‘plami sifati, 

assortimenti va narxlari bo‘yicha bir-biriga yaqin bo‘lsa, birinchi o‘ringa ularning 

servisi chiqadi. Servis eng ko‘p yakkalangan va bozorga taklif etilgan tovarlarning 

raqobatbardoshligini qo‘shimcha ravishda oshirish, mustahkamlashning eng muhim 

vositasi  sifatida  namoyon  bo‘ladi.  Firmaning  iste'molchilar  orasidagi  imijini  ham 

servis aniqroq belgilaydi. 

Qator belgilariga qarab tovarlarni quyidagilarga bo‘lish (tasniflash) mumkin: 



 

bevosita  insonlarning  shaxsiy  extiyojlarini  qondirishga  mo‘ljallangan 

tovarlar, ya'ni iste'mol tovarlari; 



  boshqa  tovarlarni  ishlab  chiqarishni  davom  ettirish  uchun  ishlatiladigan 

tovarlar yoki ishlab chiqarishga mo‘ljallangan tovarlar (ishlab chiqarish vositalari). 

Iste'mol  tovarlari  uchun  marketingda  tasniflashning  ikki  shakli  mavjud. 

Birinchisi  iste'mol  xususiyatiga  asoslanadi.  Bunda  tovarlarning  uch  kategoriyasini 

ko‘rsatadilar: 

1. Qisqa muddat, bir yoki bir necha marta ishlatiladigan tovarlar. 

2. Uzoq muddat ishlatiladigan tovarlar. Ular ko‘p marotaba ishlatiladi. 

3. Xizmatlar   - insonga foydali natija va qoniqish  beradigan xatti-harakatlar.  

Xizmatlar    sotish  ob'ekti  bo‘lib  hisoblanadi  (kiyim  tikish,  soatlarni  tuzatish  va 

hokazo). 

Iste'mol  tovarlarini  tasniflashning  ikkinchi  shakli  iste'molchining  xatti-

harakatlari,  uning  iste'mol  jarayonidagi  odatlariga  asoslanadi.  Unda  ham 

tovarlarning uch kategoriyasi ko‘rsatiladi: 

1.  Kundalik  ehtiyoj  tovarlari  -  bu  ko‘p  o‘ylamasdan,  o‘zaro  taqqoslashga 

harakat  qilmasdan,  tez-tez  xarid  qilinadigan  tovarlar  (gugurt,  xo‘jalik  mayda-

chuydalari, yozuv qurollari). 

2.  Jiddiy  tanlov  tovarlari  -  bu  sotib  olish  vaqtida  sifati,  narxi,  tashqi 

ko‘rinishi o‘xshash tovarlar bilan solishtiriladigan tovarlar  (kiyim,  mebelь, elektr 

tovarlari).  Iste'molchi  o‘ziga  kerakli  tovarlarni  topish  uchun  ma'lum  kuch  sarf 

qiladi. 

3.  Obro‟-e'tiborli tovarlar - haqiqatan ham faqat o‘ziga xos  xususiyatlarga 

ega bo‘lgan yoki mashhur ishlab chiqaruvchi firmaning nomi bilan bog‘liq bo‘lgan 

tovarlar.