Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

Tovarning  ,,qabu!  qilinadigan  qiymati"  tushunchasi.  Tovarning  ,,qabul 

qilinadigan  qiymati"  tovarning  pirovard  iste‘molchi  to-monidan  qanday 

foydalanilishini  to‗liq  bilish  va  tushunishga  asoslanadi.  Ushbu  yondashuvning 

asosiy g‗oyasi shuki, xaridor to-varni sotib olishdan oldin xaridning ustunliklarini 

va  unga  ketadi-gan  xarajatlarni  solishtirib  ko‗radi.  Bu  g‗oya  bir  tomondan  oddiy 

---

202 

 

ko‗rinsada, uning amalda qo‗llanishi doim ham oson bo‗laver-maydi. 

Xaridor  tovar  uchun  qanday  narxni  to‗lashga  tayyor  ekan-ligini  bilishi 

uchun  tovar  ta‘minlaydigan  qoniqish  hissi  yoki  u  ko‗rsatishi  mumkin  bo‗lgan 

xizmatlarning  turli  shakllarini  hamda  uni  sotib  olishga  ketadigan  xarajatlarni 

yaxshi bilishi kerak bo‗ladi. 

Shu  yerda  maksimal  maqbul  narx  tushunchasini  kiritish  maqsadga 

muvofiqdir.  Maksimal  maqbul  narx  bu  xarajatlardan  te-jash  nolga  teng  bo‗lgan 

narxdir. Narx ushbu chegaradan ko‗tarilgan sari, tovar xaridor uchun qimmatlashib 

boradi  va  ak-sincha,  narx  ushbu  ko‗rsatkichdan  kamaysa,  xaridorning  unga 

bo‗lgan  qiziqishi  ortadi.  Ushbu  yondashuvda  quyidagi  harakatlar  ketma-ketligiga 

rioya qilish taklif qilinadi: 

• tovarning qanday maqsadda va qanday sharoitlarda ishlatilishini aniqlash; 

• tovarning xaridor uchun narxga bog‗liq bo‗lmagan ustunliklarini aniqlash; 

•  xaridorning  tovardan  foydalanishdagi  narxga  bog‗liq  bo‗lmagan  barcha 

(obyektiv va subyektiv) xarajatlarni  aniqlash; 

•  ―ustunlik-xarajatlar‖  muvozanatining  maksimal  maqbul  narxga  to‗g‗ri 

keladigan darajasini belgilash. 

Agar  maqsadli  bozor  segmentlangan  bo‗lsa,  bunday  tahlil  barcha 

xaridorlar guruhlari uchuh olib borilishi kerak.