Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

Maqsadli  narx  -  texnikaviy  narxga  ba‘zi  qo‗shimchalar  orqali  hamda 

investitsiya qilingan kapitalga qarab qo‗yiladigan narxdir. 

Korxona  narxni  belgilar  ekan,  xarajatlarning  jami  manzarasi  ko‗rib 

chiqiladigan, zarar ko‗rmaslikm  ta‘minlaydigan tahlil  usulidan foydalaniladi. 

Sunday  tahlil  narxlarni  belgilashda  foydali  vosita  hisoblanadi,  ammo  tor  ishlab 

chiqansh  ixtisoslashuv  sha-roitida  o‗zgaruvchan  xarajatlarni  oson  hisoblash 

mumkin  bo‗lgan      •.  paytlarda  uni  qo‗llash  yaxshi  natija  beradi.  Zarar 

ko‗rmaslikm  tahlil  qilishda  asosiy  e‘tibor  mahsulot  sotish  hajmi  nuqtasiga, 

to‗liq  daromad  to‗liq  xarajatlarga  teng  bo‗lgan,  ya‘m  na  foyda,  na  zarar 

bo‗lmagan  nuqtaga  qaratiladi.  Marketologlar  bir  qator  har  xilnarxlarni  tadqiq 

etadilar, so‗ngra 

nar

 

bir

 

narx

 

uchun

 zaruriy hajmlar qiyoslanadi. 

Asosan, narxni o‗zgartirish yo‗li bilan talabga ta‘sir ko‗rsatish  raqobatning 

narx  bilan  bog‗liq  ustunliklarini  yaratadi.  Narx  bilan  bog‗liq  bo‗lmagan  raqobat 

usullarida firmalar o‗z mahsulotining o‗ziga xos xislatlariga zo‗r beradi, mahsulot 

sotish,  tovarlar  ha-rakati,  reklama,  mahsulotni  joylashtirish,  servis  kabi  marketing 

qismlariga katta e‘tibor beradi. 

Narxni  chegaraviy  xarajatlar  bo‗yicha  belgilash  usulini  qo‗l-lash  bilan 

firma mahsulotining qo‗shimcha hajm birligini bu mahsulotni ishlab chiqarishning 

alohida qiymatiga sotadi, bu holda  xarajatlarning faqat bir qismi qoplanadi, foyda 

amalga oshmaydi. Narx belgilashning bu strategiyasida agar firma ishni to‗xtatish 

xavfi  ostida  qolgan  va  ishchi  kuchini  saqlab  qolishni  xohlagan  sha-roitlarda  naf 

keltirish mumkin. 

Savdoda  do‗konlarga  xaridorlarning  kelishini  ko‗paytirish  uchun 

sotuvchilar  ayrim  tovarlarni  to‗liq  xarajatlaridan  pastroq  baholab,  ,,jalb  etuvchi" 

narxlar  yaratadilar.  Xaridorlar  oqimi  ko‗payadi,  ular  arzon  narxdagi  tovarlar 

bilan birga, narxi me‘yorda bo‗lgan tovarlarni ham xarid qiladilar.