Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

9.2. Umumiy moliyaviy natijalar, ularning tarkibi, tuzilishi va
ko‘rsatkichlarining bir-biri bilan bogMiqligi
X o‘jalik subyektlarining hisobot davridagi sof daromadi yoki 
zarari quyidagi elementlar asosida aniqlanadi:
■ x o ‘jalik umumiy faoliyatidan olingan daromad yoki ko‘rilgan
zarar;
* favqulodda daromad (zarar);
■ daromad solig‘i to ‘langunga qadar umumiy moliyaviy natija 
(foyda yoki zarar);
* sof foyda.
474

---

Yalpi daromad xo'jalik yurituvchi subyektning asosiy va asosiy 
bo'lmagan faoliyatidan olingan daromadlami o 'z ichiga oladi. Asosiy 
faoliyatdan daromad mahsulot, ishlar, xizmatlar, tovar-moddiy zaxiralar, 
boshqa aktivlami sotishdan, shuningdek’ mukofotlar, foizlar va 
dividendlar, gonorarlar va xo'jalik yurituvchi subyektning asosiy 
faoliyatiga bog'liq bo'lgan rentadan olinishi mumkin.
Xo'jalik yurituvchi subyekt asosiy bo'lmagan faoliyat natijasida 
oladigan daromadlari daromadni aniqlashga mos keladigan moddalami 
o 'z ichiga oladi.
Birjada muomalada bo'ladigan qimmatli qog'ozlarni qayta baholash 
va boshqalar asosiy boMmagan faoliyat natijasida paydo bo'ladigan 
daromadlarga kiradi. Bunday daromadlar iqtisodiy qarorlami qabul 
qilishda ular haqidagi axborot foydali bo'lganligi sababli alohida qayd 
etiladi.
Soliqqa tortiladigan daromad (zarar) soliq qonunchiligiga muvofiq 
belgilangan hisobot davridagi daromad (zarar) summasini ifoda etadi.
Moliyaviy natijalar - xo'jalik yurituvchi subyektning foyda yoki
53
zarar shaklida ifodalangan faoliyatining pirovard iqtisodiy yakunidir.
Daromadlar va xarajatlar moliyaviy natijalar to'g'risidagi hisobotda 
qarorlar qabul qilish uchun zarur bo'lgan axborotni taqdim etish 
maqsadida faoliyat turlarini chegaralash yo'li bilan ko'rsatilishi 
mumkin.
Daromadlar va xarajatlaming xo'jalik yurituvchi subyektning ish 
natijalarini ko'rsatish imkoniyatini beradi. Shuni alohida ta’kidlash 
lozimki, omonat egalarining xususiy sarmoyaga ulushlari daromad 
hisoblanmaydi, xususiy sarmoyaning egalari o'rtasida taqsimlanishi esa 
xarajat hisoblanmaydi.
Moliyaviy natijalarni moliyaviy hisobotda aks ettirish masalasi eng 
muhim masala hisoblanadi. Bunda quyidagi talablarga amal qilinadi:
52