Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

12.05.1995 йилдаги ПФ -1154-сон Фармонининг 2-банди.
460

---

sug‘urta bo‘yicha majburiyatlarini to ia s h tartiblari va muddatlari 
sug‘urta qonunchiligi (ikki tomonlama shartnomalarda) aniq belgilab 
qo‘yilgan.
Muddati o‘tgan debitor va kreditor qarzdorlik korxonalami umidsiz 
qarzlari sirasiga kiradi. Ularni undirish ehtimoli kamdan kam 
hollardagina kuzatiladi. Shu sababli umidsiz qarzlar bo'yicha boy 
berilgan imkoniyatlarni o ‘mini qoplash maqsadida qarzdorlik yuzasidan 
zaxiralar tashkil etilishi tartibi belgilangan. Kuchli raqobatga asoslangan 
bozor 
iqtisodiyoti 
albatta bir turdagi 
korxonalaming 
iqtisodiy 
nochorlikka yuz tutishiga sabab bo‘ladi. Xaridor va buyurtmachi sifatida 
doimiy hamkorlaming nochorlikka yuz tutishi va bankrotlikka uchragan 
korxonalarda qarzni undirishdan harakatlarini boshlashdan yoki davom 
ettirishdan ko‘ra ushbu qarzlardan ba’zan uzil-kesil umidni uzish ham 
foydali hisoblanadi.
Umidsiz qarzlar yuzasidan zaxiralarni tashkil etishning albatta bitta 
manbasi mavjud u ham b o isa, korxonaning sof foydasidir. Umidsiz 
qarzlami xarajatlar hisobiga shakllantirishga y o i qo‘yilmaydi.
Umidsiz qarzlar yuzasidan zaxiralarni shakllantirish tartibi va hajmi 
korxona mulkdorlari kelishuvi hamda belgilovi asosida hal etiladi.
Umidsiz qarzlar zaxirasini ishlatish oqlanish ehtimoli yo‘qqa 
chiqarilgan va oqlanish ehtimoli kichik b o ig an qarzdorliklar bo‘yicha 
amalga 
oshiriladi. 
Agarda 
umidsiz 
qarzlar 
boimagan, 
zaxira
r
/
ishlatilmagan hollarda undagi m ablagiar korxona sof foydasiga 
qaytariladi va boshqa maqsadlarga ishlatiladi.
X o‘sh umidsiz qarz nima?
Umidsiz qarz - sud qaroriga binoan majburiyatlaming tugatilishi, 
qarzdoming bankrotligi, tugatilishi yoki vafot etishi oqibatida yoxud 
ilish muddati o iish i oqibatida uzish mumkin boim agan qarzdir.48
Korxonalar debitorlik qarzi bozor qiymatini baholash buxgalteriya 
hisobining milliy standartlariga ko‘ra quyidagi tartibda amalga 
oshiriladi:
48
^