Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Moliyaviy barqarorlikning o‘z mablagMari va majburiyatlar
_________ bilan bogMiq boMgan kocrsatkichlari_____________
Koeffitsiyen tla r
Aniqlanishi
Belgilar izohi
Moliyaviy 
mustaqillik 
(avtonomiya) koeffitsiyenti
0 ‘MM/BJ
0 ‘M M - 0 ‘z mablagMari 
manbayi
BJ - Jami mablagMar
0 ‘z 
mablagMari 
manbasi 
va 
majburiyatlar 
nisbati 
koeffitsiyenti
0 ‘MM/M M - Majburiyatlar
Moliyaviy qaramlik koeffitsiyenti
B J /0 ‘MM B J -B a la n s jami
Jalb 
qilingan 
sarmoyaning 
jamlanganlik koeffitsiyenti
JQK/JK
JQK - Jalb qilingan 
kapital (M)
JK - Jami kapital (BJ)
Xususiy kapitalning manyovrlik 
koeffitsiyenti
0 ‘AMN/XK
0 ‘AMN - 0 ‘z aylanma 
mablagMari naqdligi
Moliyaviy 
barqarorlik 
koeffitsiyenti
0 ‘MM/JQK
JQK - Jalb qilingan 
kapital (M)
Maj buriy atlami ng 
о ‘ z 
mablagMariga 
nisbati 
koeffitsiyenti
M /0 ‘MM
M - Majburiyatlar 
0 ‘MM 
-
0 ‘z 
mablagMari manbasi
Qarz 
kapitalini 
to4planganlik 
koeffitsiyenti
M/BJ
M - Majburiyatlar (qarz 
kapitali)
BJ - Jami mablagMar
Uzoq muddatli majburiyatlaming 
jami mablagMar va majburiyatlar 
tarkibidagi salmogM koeffitsiyenti
UMM/ BJ, 
M
UMM - Uzoq muddatli 
majburiyatlar
Joriy 
majburiyatlaming 
jami 
mablagMar 
va 
majburiyatlar 
tarkibidagi salmogM koeffitsiyenti
JM/ BJ, M J M - J o r iy majburiyatlar
Kreditorl i к 
maj buriy atlarining 
jami 
mablagMar 
va
КМ/ BJ, M
KM 
-
Kreditorlik 
majburiyatlari
364

---

majburiyatlardagi 
salmog‘i
koeffitsiyenti 
__________
Moliyaviy barqarorlikning uzoq muddatli va joriy aktivlar
bilan bog4iq ko'rsatkichlari
K oeffitsiyentlar
A niq lan ish i
B elgilar izohi
Joriy aktivlaming o‘z va qarz 
mablag‘lari hisobiga manbalanish 
koeffitsiyenti (sof oborot aktivlar)
( 0 ‘MM+UMKQ-
UMA)/JA
UMKQ 
~ 
Uzoq 
muddatli kreditlar va 
qarzlar
UMA - Uzoq muddatli 
aktivlar
Joriy 
aktivlami 
joriy 
majburiyatlarga 
nisbati 
koeffitsiyenti (umumiy to‘lovga 
qobillik)
JA/JM
JM 
-
Joriy
majburiyatlar
JA - Joriy aktivlar
Joriy 
majburiyatlaming 
joriy 
aktivlarga nisbati koeffitsiyenti
JM/JA
JM 
-
Joriy
majburiyatlar
JA - Joriy aktivlar
Joriy aktivlaming o6z mablag'lari 
manbasi 
bilan 
qoplanish 
koeffitsiyenti
0 ‘MM/JA
0 ‘z mablagiari va uzoq muddatli 
jaib qilingan mablagMami zaxira, 
xarajatlarni qoplash koeffitsiyenti
( 0 ‘MM+UMKQ-
UMA)/ZX
ZX 
- 
Zaxira 
va 
xarajatlar
Uzoq muddatli aktivlaming o4z 
mablag‘lari va uzoq muddatli 
qarzga olingan mablag'lari bilan 
manbalanish koeffitsiyenti
( 0 ‘MM+UMKQ)/
UMA
...................................................................
UMKQ 
-
uzoq 
muddatli kreditlar va 
qarzlar
Korxonalar moliyaviy barqarorligiga baho berishda avtonomiya, 
moliyaviy qaramlik, o 4z va qarz m ablagiari nisbati, o ‘z aylanma 
mablag‘lari bilan ta’minlanganlik, manyovrlik, xususiy kapitalning 
jamlanish koeffitsiyentlariga muhim ahamiyat qaratiladi.
Xalqaro 
amaliyotda 
moliyaviy 
barqarorlikning 
muhim 
ko‘rsatkichlari 
qatoriga: 
avtonomiya koeffitsiyenti; 
kapitallashuv
koeffitsiyenti (sapitalization ratio); aktivlami qoplash koeffitsiyenti 
(asset coverage ratio); investitsiyalami qoplanish koeffitsiyenti; foizlami 
qoplash koeffitsiyenti (Interest coverage ratio); moliyaviy qaramlik
365

---

koeffitsiyenti (Debt ratio); majburiyatlarning EBITDA ga nisbati 
koeffitsiyentlari kiradi. Mazmun jihatdan ularning qiyosiy farqlanishi 
amaldagi tartiblardan farqlanmaydi. Shu bilan birga, bugungi kunda 
moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlariga o4ilishi yoki ularga 
transformatsiyalash amaliyotining joriy etilishi bilan aniqlanadigan 
moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlarining bir xil shakliga ham 
o'tilmoqda.