Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

БХ^СС-36. Активларнинг кадрсизланиши
580

---

jihozlash va diversifikatsiya qilishning ustuvor sohalariga yo4naltirish, 
jahon moliyaviy inqirozining salbiy oqibatlarini yumshatish imkonini 
bermoqda.
2017-2021-yillarda 0 ‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning 
beshta ustuvor yo4nalishi bo4yicha Harakatlar strategiyasida ham valyuta 
sohasini tartibga solishning bozor mexanizmlarini joriy 
qilish, 
respublika eksport salohiyatini oshirishni rag‘batlantirish, to 4g 4ridan- 
to‘g ‘ri xorij iy investitsiyalarni faol jalb qilish, mahalliy ishlab 
chiqaruvchilaming tashqi va ichki bozordagi raqobatdoshligini oshirish, 
mamlakatimizda investitsiya va ishbiiarmonlik muhitini yaxshilash, 
valyuta bozorini yanada liberallashtirishga muhim ahamiyat qaratilgan 
va uning asosiy yo'nalishlari belgilab berilgan.
0 ‘zbekiston 
Respublikasining 
“Valyutani 
tartibga 
solish 
to‘g‘risida”gi qonunining 3-moddasiga muvofiq “Valyuta boyliklari” 
qatoriga quyidagilar kiradi:
- chet el valyutasi;
- qimmatli qog'ozlar - chet el valyutasidagi fond boyliklari 
(aksiyalar, obligatsiyalar va boshqalar);
- chet el valyutasidagi to4lov hujjatlari (cheklar, veksellar, 
akkreditivlar va boshqalar);
- qimmatbaho metallar - har qanday ko'rinish va holatdagi oltin, 
kumush, platina hamda platina guruhiga kiruvchi (palladiy, iridiy, rodiy, 
ruteniy va osmiy), metallar shunday metallardan ishlangan zargarlik 
buyumlari va boshqa ro4zg4or buyumlari hamda ulaming parchalari 
bundan mustasno;
- tabiiy qimmatbaho toshlar - sayqal berilgan va sayqal berilmagan 
shakldagi olmos, la’l, zumrad, yoqut, aleksandrit, shuningdek, marvarid, 
shunday toshlardan ishlangan zargarlik va boshqa ro4zg4or buyumlari 
hamda ulaming parchalari bundan mustasno.
Chet el valyutasiga tegishli ajnabiy davlatda muomalada bo‘lgan va 
qonuniy to ‘lov vositasi hisoblangan banknot ko4rinishdagi chet el pul 
belgilari, shuningdek, muomaladan chiqarilgan yoki chiqarilayotgan, 
ammo O'zbekiston Respublikasi pul belgilariga almashtirilishi lozim
581

---

boMgan chet el pul belgilari, schyotlarda va omonatlarda bo'lgan xorijiy 
davlatlaming pul birliklaridagi va xalqaro hisob-kitob birliklaridagi 
m ablagiar kiradi.
Chet 
el 
valyutasidagi 
qimmatli 
qog‘ozlar 
-
0
‘zbekiston 
Respublikasi qonun hujjatlari yoki xorijiy davlatlaming qonun 
hujjatlariga muvofiq qimmatli qog‘ozlar jumlasiga kiritilgan, qiymati 
chet el valyutasida ifodalangan hujjatlaridir .
Globallashgan iqtisodiyot, shuningdek, dunyo iqtisodiyotining 
yagonalashuvi bilan davlatlar o ‘rtasidagi savdo iqtisodiy munosabatlar 
tobora kengayib bormoqda. Bu esa o‘z navbatida har bitta xo‘jalik 
yurituvchi 
subyektni 
eksport-import operatsiyalariga undamoqda. 
Eksport-import operatsiyalarida ijobiy farqlanishga erishish albatta 
korxonalar oldiga ham bir qadar murakkab vazifalami hal etishni va 
uning mustahkam zaminini y o ig a qo‘yishni talab etadi.
Bir mamlakat doirasida ko‘p turdagi raqobatbardosh tovarlar va 
xizmatlar ishlab chiqarish imkoniyati cheklangan. Tashqi bozor mahalliy 
ishlab chiqaruvchilaming o ‘zlari uchun ustun bo'lgan faoliyat turlari 
bilan keng doirada shug‘ullanishlariga imkon beradi, ularning faoliyat 
doirasini kengaytiradi.
Tashqi 
iqtisodiy 
faoliyat 
nafaqat 
ishlab 
chiqarishning 
raqobatbardoshligini 
oshiradi, 
balki 
erkin 
xo‘jalik 
yurituvchi 
subyektlaming iqtisodiy va moliyaviy salohiyatini, 
shuningdek,
j
:
aholining turmush farovonligini oshirishning ham zaruriy sharti 
hisoblanadi.
Pul oqimi to‘g ‘risidagi hisobot shakliga ilova sifatida xorijiy 
valyutada pul mablag‘larining harakati to‘g ‘risida m a’lumotnoma 
tuziladi. Unda hisobot davrida xorijiy valyutada pul mablag6larining 
to‘liq harakati ko'rsatiladi.
Valyuta m ablagiari operatsiyalami amalga oshirish paytida 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi 
Markaziy 
bankining 
kursi 
bo‘yicha