Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

>6Солик Кодекси, 22-модда
484

---

operatsion daromadlar va xarajatlaming tahlili amaldagi “Mahsulot (ish 
va xizmat)lami ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda 
moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g ‘risida”gi nizom talablari 
bo‘yicha amalga oshiriladi. Shu sababli yuqoridagi tarkibdan bir muncha 
farq qiladi.
Asosiy faoliyatning moliyaviy natijasini aniqlashda asosiy va asosiy 
bo‘lmagan faoliyat turlarini tarkiblash bir mazmunda qaralmaydi. 
Asosiy faoliyat sifatida mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan eng 
yuqori tushumga ega qator tarkiblansa, qolgan barcha sotishlar asosiy 
bo‘lmagan faoliyat sifatida tarkiblanadi. Lekin ularning barchasi 
moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotda asosiy faoliyat natijasi 
(hisobotning 100-satri) sifatida qayd etiladi.
Asosiy faoliyatning moliyaviy natijasi mahsulot (tovar, ish va 
xizmat)lami sotishning yalpi foydasi (zarari) (moliyaviy natijalar 
to'g^risidagi hisobotning 030-satr), davr xarajatlari (040-satr), asosiy 
faoliyatning boshqa daromadlari (090-satr)dan iborat bo‘ladi.
Demak, xulosa qilishimiz mumkinki, asosiy faoliyat korxona 
faoliyatining (ishlab chiqarish, savdo, umumiy ovqatlanish, ijara va h.k.) 
xususiyatlaridan kelib chiqqan holda faoliyatlar, soliqqa tortish, imtiyoz 
va periferensiyalardan kelib chiqib belgilanishi mumkin.
Tushumni tan olishda realizatsiya qilishning mazmunini ham aniq 
tushunib olish lozim.
/
Realizatsiya qilish deganda — sotish, ayirboshlash, beg‘araz berish 
maqsadida tovarlarni jo ‘natish (topshirish), ishlarni bajarish va xizmatlar 
ko‘rsatish, shuningdek, garovga qo4yilgan tovarlarga bo'lgan mulk 
huquqini garovga qo‘yuvchi tomonidan garovga oluvchiga topshirish 
nazarda tutiladi. Hisobvaraq-fakturalar, ishlar bajarilganligi yoki 
xizmatlar 
ko4rsatilganligi 
to‘g‘risidagi 
dalolatnomalar, 
tovarlar 
jo ‘natilgan!igini (topshirilganligini), ishlar bajarilganligini, xizmatlar 
ko‘rsatilganligini tasdiqlovchi kvitansiyalar, cheklar va boshqa hujjatlar
г 'T
realizatsiya qilganlikni tasdiqlovchi hujjatlar hisoblanadi .