Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

Moliyaviy tahlil subyektlari va ularning manfaatlari

t/r	Moliya­viy tahlil subyekt­lari	Subyekt manfaatlari	Qo‘yilgan mablag‘	Kompen­satsiya
1.	Korxona xodimlari	Firma va kompaniyaning moliyaviy ahvoli, uning hisobot davridagi faoliyatining moliyaviy natijasi va pul mablag‘larining aylanishi, shuningdek‚ ularning kelgusidagi o‘zgarishlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘rganishdan	Jismoniy va aqliy salohiyatni yo‘naltirilishi	Ish haqi va ragbatlantirishlarning turli shakllarida
2.	Investor lar	Investorlar – berilgan investitsiyalar bilan bog‘liq xatarlar munosabati xo‘jalik subyektining dividendlarni to‘lash qobiliyatini baholashga imkon beradigan va aksiyalarni sotib olish, saqlash yoki sotish kerakmi yoki yo‘qligini belgilashga ko‘maklashadigan ma’lumotlarni o‘rganishdan	Xususiy kapital, sarmoya qo‘yilishi	Dividend, ulush,
3.	Auditorlar	E’lon qilinadigan hisobot shakllarini to‘g‘riligini huquqiy tamoyillar asosida baholash va firma, kompaniyalar moliyaviy holatini yaxshilashni ichki imkoniyatlarini ko‘rsatib berishdan, mulk egalari manfaatlarini himoya etishdan	Amaliy yechim va tavsiyalar berilishi	Auditorlik xizmatlari qiymati
4.	Yuqori tashkilot lar	Band qilingan moddiy va moliyaviy resurslar harakatini va samaradorligini o‘rganishdan	Amaliy (moddiy va moliyaviy)ko‘mak yordam berilishi	Faoliyat natijasidan ulushga ega bo‘lish
5.	Soliq idoralari	Majburiy to‘lovlar, soliqlar va ajratmalarni undirish yuzasidan resurslar holati, harakatini va faoliyat natijaviyligini o‘rganishdan	Jamiyat manfaatlariga xizmat qilinishi orqali	Soliqlar, to‘lovlar va yig‘imlarning to‘liq va o‘z vaqtida yig‘ib borish
6.	Sug‘urta agentlik lari	Firma, kompaniya mulkini turli tahlikalardan himoya qilish, saqlanishi yuzasidan ma’lumotlarni o‘rganishdan	Sug‘urta polislarini olinishi	Sug‘urta to‘lovlari
7.	Mol yetkazib beruvchi lar	Shartnomaviy munosabatlarni yo‘lga qo‘yish, tomonlarning o‘z majburiyatlarini bajarishi, to‘lov intizomiga rioya qilish, to‘lovga qobillikni holati to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘rganishdan	Tovar moddiy zaxiralarni yetkazib berilishi	TMZning kelishilgan narxlardagi qiymatiga ega bo‘lishi
8.	Haridor va buyurtmachilar	Ta’minotdagi o‘zilishlarga yo‘l qo‘ymaslik yuzasidan firma va kompaniyalarning moliyaviy va iqtisodiy salohiyatining tayanchi to‘g‘risidagi ma’lumotlardan o‘rganishdan	Mahsulot(ish, xizmat)larni sotish yuzasidan ishonchli savdo hamkorligi	Mahsulot (ish‚ xizmatlar)ni kelishilgan narxlardagi qiymatiga ega bo‘lish
	Kreditorlar	O‘zlariga tegishli kreditlar va foizlar o‘z vaqtida to‘lanadimi yoki yo‘q ekanligini aniqlashga imkon beradigan ma’lumotlarni o‘rganishdan	Kredit va qarzlar tushirilishi	Kreditlar va qarzlar foizi
10	Jamoatchi lik	Korxona faoliyatining barcha qirralari	Korxona faoliyatida jamoat manfaatlarini qay darajada uyg‘unligini kuzatib borish orqali uning barcha bo‘g‘inlariga ta’sir etishi orqali	Jamoat manfaatlar uyg‘unligi ta’minlanadi

Moliyaviy holat tahlili subyektlarining keng qamrovliligi va ular manfaatlarining turlichaligi moliyaviy holat tahlilini o‘tkazish bo‘yicha aniq konseptual asoslarni belgilashni talab etadi. Lekin xo‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy holatini baholashning me’yoriy hujjatlarga tayangan rasmiy va norasmiy jihatlari mavjud. Rasmiy jihatlarni xo‘jalik subyektlarining reyting bahosini chiqarishda, to‘lovga qobillik va kreditga qodirligini baholashda, iqtisodiy nochorlik va bankrotlik darajalarini belgilashda ko‘rish mumkin. Norasmiy jihatlar bo‘yicha tahlilchi, analitiklar o‘zlari uchun maqbul shaklda tartib va qoidalarni belgilashlari va ularga mos analitik jarayonlarni tuzib chiqishlari mumkin.