Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

Pul mablag‘larini egri usuldagi tahlili. Egri usulda pul mablag‘larini tahlil etishning axborot ta’minoti sifatida buxgalteriya balansi, metodologiya asosi tahlilning balans usuli hisoblanadi.
Mazkur usulda pul mablag‘larining kirimida balans passivi moddalarining o‘sishi va aktiv moddalarning kamayishi, pul mablag‘lari chiqimida balans aktiv moddalarining ko‘payishi va passiv moddalarining kamayishini xarakterlaydi.
Pul mablag‘lari ko‘payishida asosiy manba joriy davr foydasi va amortizatsiya ajratmalari hisoblanadi.
Umumiy ko‘rinishda pul mablag‘lari harakatini, hisob-kitobini quyidagi formula asosida topish mumkin
SPX = SF + AA - (ΔA + AA) + (ΔP - SF)
Bunda:
SF – joriy davr sof foydasi;
AA – amortizatsiya ajratmalari;
ΔA – aktivlarning o‘zgarishi;
ΔP – passivlarning o‘zgarishi.
1. Joriy faoliyatdan pul mablag‘larining sof harakati hisob-kitobi:
PMj.f. = SF+ AA - ΔZ - ΔDM + (ΔKjamg‘. -SF) + ΔKM
Bunda:
ΔZ – zaxiralarning o‘sishi;
ΔDM – debitorlik majburiyatlarining o‘sishi;
ΔKM – kreditorlik majburiyatlarining o‘sishi
(ΔKjam. - SF) – jamg‘arilgan kapitalning o‘sishi (taqsimlanmagan foyda va rezerv kapitalining) joriy davr foydasidan farqi (farq – joriy davrda ishlatilgan foyda summasi)ni xarakterlaydi.
Joriy faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati:
“+” sof foyda summasi amaortizatsiya, kirimga olingan schyotlardagi kamayish, kelgusi davr xarajatlarining o‘sishi, nomoddiy aktivlarni sotishdan zararlar, soliqlar bo‘yicha majburiyatlarning ortishi qo‘shiladi.
“-” qimmatli qog‘ozlarni sotishdan tushumlar, avans to‘lovlari ortishi, TMZ o‘sishi, to‘lovga qabul qilingan schyotlarning kamayishi, majburiyatlarning kamayishi, bank kreditlarining kamayishi.
2. Investitsion faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati hisob-kitobi:
ChDPi.d. = - (Δ OTA + AA)
Bunda:
Δ OTA – oborotdan tashqari aktivlar o‘sishi.
Investitsion faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati:
“+” moddiy aktivlar va qimmatli qog‘ozlarni sotishdan pul mablag‘lari kirimi;
“-” moddiy aktivlar va qimmatli qog‘ozlarni sotishdan pul mablag‘lari chiqimi.
3. Moliyaviy faoliyatdan pul mablag‘lari sof harakati hisob-kitobi: