Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

An’anaviy (traditsion) jamiyat. Bu jamiyat qishloq xo’jaligi ustuvorligi, yirik er egalari hukmronligi, mehnat qurollarining oddiy, primitivligi, mehnat unumdorligining pastligi bilan tavsiflanadi. Shuning uchun unda jamg’arish ham bo’lmaydi.

O’tkinchi jamiyat. Bu bosqich markazlashgan davlatning vujudga kelishi, ijtimoiy mehnat taqsimotining chuqurlashuvi, hunarmandchilik hamda tadbirkorlikning vujudga kelishi bilan tavsiflanadi. Jamg’arish boshlanadi, u o’z o’rniga ega bo’ladi.

Industrial jamiyatga o’tish. Bu davrda mehnat qurollarining takomillashuvi, sanoatda inqilob (to’ntarish) yuz beradi. Uning natijasida mehnat unumdorligi o’sadi. Ishlab chiqarish infrastrukturasi shakllanadi, rivojlana boshlaydi. Qo’l mehnati o’rniga mashinalar keladi. Jamg’arish kam bo’lsa ham avvaliga nisbatan o’sib boradi.

Etuklik bosqichi yoki industrial jamiyat. Bu bosqichda yirik mashinalashgan industriya vujudga keladi. Fan-texnika taraqqiyoti jadal boradi. Yirik sanoat, ayniqsa og’ir sanoat rivojlanadi. Sanoat iqtisodiyotning etakchi sohasiga aylanadi. Urbanizatsiya (shahar aholisining ko’payishi) ro’y beradi. Jamg’arish jadal boradi, keyingi bosqich uchun asos yaratiladi.