Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

1. 
   Texnika taraqkiyoti.
   
2. 
   Kapital qo’yilmalar hajmi.
   
3. 
   Ta’lim va malakaviy tayyorgarlik.
   
4. 
   Resurslarning joylash-tirish samaradorligi.
   
5. 
   Boshqa omillar.
   

4-chizma. Real mahsulot o’sishini aniqlab beruvchi omillari.

Mehnat unumdorligining o’sishini aniqlab beruvchi asosiy omil har bir ishlovchiga to’g’ri keluvchi asosiy kapital hajmi hisoblanadi. Ma’lum vaqt ichida, kapitalning hajmi mutloq ko’payishi mumkin, ammo ishchi kuchi soni tezroq o’ssa, mehnat unumdorligi pasayadi, chunki har bir ishchining asosiy kapital bilan qurollanganlik darajasi kamayadi.

Ta’lim va malakali tayyorgarlik, mehnat unumdorligini oshiradi va natijada ancha yuqori ish haqiga ega bo’lish imkoniyatini beradi. Inson kapitaliga investitsiyalar qo’yish mehnat unumdorligini oshirishning muhim vositasi hisoblanadi. o’z - o’zidan aniqki, ishchi kuchi sifatining eng oddiy ko’rsatkichi ta’lim darajasi hisoblanadi. Xozirgi davrda respublikamiz xalq xo’jaligida band bo’lganlarning 30% ga yaqini oliy va o’rta maxsus ta’limga ega. Lekin oliy va yoki o’rta maxsus ta’limga ega bo’lganlar, aniq sohalardagi bilimlari darajasi bo’yicha boshqa rivojlangan mamlakatlardagi ishchilardan ancha orqada va ko’pchiligi ta’lim olgan sohasi bo’yicha faoliyat turida band emas. Shu sababli keyingi yillarda respublikamizda maktab, oliy va o’rta maxsus bilim yurtlarida ta’lim berishning progressiv (test va reyting) tizimlari joriy qilinmoqda. Kadrlar tayyorlashning milliy dasturida qo’yilgan vazifalarni amalga oshirishda ham ijobiy natijalarga erishilmoqda.
Amaliy hayotda iqtisodiy o’sishni to’xtatib turuvchi omillar ham mavjud bo’ladiki, ular mehnat muhofazasi, atrof muhitning ifloslanishi va shu kabi holatlar natijasida kelib chiqadi. Keyingi yillarda Respublikada davlat tomonidan atrof muhit ifloslanishining oldini olish, xodimlar mehnat sharoitini yaxshilash va sog’lig’ini muhofaza qilishni tartibga solishda muhim tadbirlar amalga oshirildi. Bu o’z
navbatida iqtisodiy o’sish sur’atiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Chunki bunday tadbirlarni amalga oshirish tegishli harajatlarni taqozo qiladi. Shu orqali mehnat unumdorligini oshirish uchun zarur bo’lgan mablag’lar boshqa tomonga jalb qilinadi.

2.