Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Umumiy muvozanatlik - bu jamiyatning barcha ehtiyojlari (aholi, davlat, 
korxona) va milliy ishlab chiqarish real hajmining o’zaro mos kelishlik darajasini 
bildiradi.
 Qiymat ifodasida bu muvozanatlik yalpi talab va yalpi taklifning nisbati orqali 
namoyon bo’ladi. Milliy iqtisodiyotda ro’y beradigan barcha o’zgarishlar pirovard 
natijada yalpi talab va yalpi taklifdagi o’zgarishlar orqali ifodalanadi. 
Yalpi talab tovarlar bozorida tqdim qilingan pirovard tovarlar va xizmatlarga 
bo’lgan barcha alohida talablar yig’indisidan iborat. Iqtisodiy muvozanatlik yalpi talab 
va yalpi taklifning tengligini taqozo etsa ham, amaliyotda ularning nisbati o’rtasidagi 
o’zgarishining mumkin bo’lgan har xil variantlari mavjud bo’ladi. Jumladan: 
• 
Yalpi talabning ortishi. Ishlab chiqarish hajmi, milliy daromad va baholarning 
o’sishi bilan birga boradi; 
• 
Yalpi talabning tushishi. Ishlab chiqarish hajmi, milliy daromad va baholarning 
pasayishi bilan; 
• 
Yalpi taklifning ortishi. Ishlab chiqarish hajmining o’sishi bilan birga boradi va 
baholarning tushishini keltirib chiqaradi; 
• 
Yalpi taklifning kamayishi va shunga mos ravishda ishlab chiqarishning 
qisqarishi, baholarning o’sishiga olib keladi. 
Bu barcha shart-sharoitlar ideal holda potentsial imkoniyat darajada vujudga 
keladi. Real hayotda esa umumiy muvozanatlik tarkibiy nomutanosibliklar, resurslardan 
samarasiz foydalanish, baholarning beqarorligi, iqtisodiy tsikl fazalarining o’zgarishi, 
bozor konyukturasi, bozor sub’ektlari daromadlari va talabi tarkibidagi o’zgarishlar 
ta’sirida ta’minlanib boriladi.