Toshkent moliya instituti “iqtisodiyot, boshqaruv, soliqlar, va sug’urta” kafedrasi

Dunyoning ayrim mamlakatlari tashqi savdo saldosidagi o’zgarishlar
(mlrd.AQSH doll.)

Mamlakatlar	1996 yil	2007 yil
Rivojlangan mamlakatlar, jami	46,2	-798,8
AQSH	-120,2	-854,7
Yaponiya	65,4	81,0
Еvropa Ittifoqi	88,5	-228,0
Boshqalar	12,5	202,2
Rivojlanayotgan mamlakatlar, jami	-87,5	509,7
Xitoy	7,2	562,0
Yaqin SHarq va Afrika	5,9	311,0
Boshqalar	-100,6	-363,3

Jahon iqtisodiyotida kuzatilgan bunday nomutanosiblik holatlari, ya’ni rivojlanayotgan mamlakatlar savdo balansida ijobiy saldo o’sayotgan sharoitda ayrim rivojlangan mamlakatlar tashqi savdo balansidagi yirik miqdordagi taqchillikning vujudga kеlishi dunyo mamlakatlari valyuta zaxiralarining o’zgarishiga olib kеldi. Xususan, kеyingi yillarda Xitoy, YAponiya, YAqin SHarq mamlakatlari valyuta zaxiralari kеskin o’sdi. Ma’lumotlarga ko’ra, so’nggi paytlarda xalqaro valyuta zaxiralarining 3,4 trln. dollari, ya’ni jami zaxiralarning qariyb 59% Osiyoning 10 ta yirik mamlakati hissasiga to’g’ri kеlmoqda.

Aksariyat xalqaro ekspеrtlarning e’tirof etishlaricha 2006 yilda AQSH ipotеka bozorlarida boshlangan inqirozning avj olishi va uni jahon moliyaviy inqirozining kеlib chiqishiga faol ta’sirini AQSHning jahon yalpi ichki mahsulotining asosiy istе’mol qiluvchisi hisoblanganligini kеltirib o’tishadi. Ma’lumotlarga qaraganda, AQSHning jahon yalpi ichki mahsulotini ishlab chiqishdagi hissasi 20% ni tashkil qilsada, uning istе’molidagi hissasi qariyb 40% ni tashkil qiladi.
Rivojlangan mamlakatlar, ayniqsa, AQSH davlat tashqi qarzi miqdorining o’sib borganligi va uni YAIMga nisbatan salmog’i o’sganligi inqirozni kuchayishining asosiy omillaridan biri bo’ldi.