Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi


Falsafa  tarixida  harakat  haqidagi  tasavvurlar



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet98/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   643
Bog'liq
Mantiq

  

Falsafa  tarixida  harakat  haqidagi  tasavvurlar

.  Harakatni  dialektik  tushunish  kurtaklariga  Geraklit 

asarlaridayoq duch kelamiz. U olovni barcha o‘zgarishlar substansiyasi  sifatida tavsiflab, birinchi  moddiy 

asos  doimo  o‘zi  bilan  birga,  ayni  vaqtda,  doimiy  o‘zgarish  holatida  bo‘lishi  haqidagi  fikrni  sodda  obrazli 

shaklda  ifodalagan.  Geraklit  harakatni  miqdor  jihatidan  joydan-joyga  ko‘chish  sifatida  emas,  balki  uzlukli 

va uzluksiz, barqaror va o‘zgaruvchan narsa va jarayonlarning o‘zaro nisbati nuqtai nazaridan tushuntirishga 

harakat  qilgan.  Antik  davrdayoq  Geraklit,  undan  keyin  Epikur  har  qanday  harakat  manbaini  ichki 

jarayonlarning  qarama-qarshiligidan  topgan.  Ayni  shu  antik  davrda  tushunchalar  mantig‘ida  harakat 

jarayonini mantiqiy dalillar yordamida tushunib etish bilan bog‘liq qiyinchiliklar qadimgi faylasuf Zenonni 

mashhur  aporiyalarni  ta’riflashiga  turtki  berdi. 



Aporiya  –  muhokamalardagi  ziddiyat  tufayli  hal  etib 

bo‘lmaydigan  yoki  hal  etilishi  mushkul

 

bo‘lgan  holat,  mantiqiy  qiyinchilik,  muammo. 

Zenonning  «Axilles 

va  toshbaqa»,  «Uchayotgan  kamon  o‘qi»  kabi  aporiyalari,  hissiy  tasavvurlarga  zid  o‘laroq,  harakat 

materiyaning atributi ekanligiga shubhalanishga majbur qilgan. «Axilles va toshbaqa» aporiyasi mazmuniga 

ko‘ra,  chopqir  Axilles  hayvonot  olamining  eng  uquvsiz  yuguruvchisi  toshbaqani  quvib  boradi,  deb  faraz 

qilinadi.  Bundan  Zenon  Axilles  hech  qachon  toshbaqaga  eta  olmaydi,  degan  mantiqiy  xulosa  chiqaradi. 

Zenon bu aporiyasida quyidagicha fikr yuritadi: «Biror odam A nuqtadan V nuqtaga borishi lozim bo‘lsin. 

U V nuqtaga eta oladimi?» Zenon bu savolga yo‘q, deb javob qiladi. Chunki A nuqtadan V nuqtaga qarab 

yo‘l  olgan  odam,  avvalo,  shu  masofaning  teng  yarmidan  o‘tishi  zarur.  Bu  masofaning  teng  yarmiga 

etishiuchun esa, shu yarim masofaning yana yarmini o‘tishi zarur. Yarim masofaning yarmiga etishi uchun 



 


Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish