Тошкент молия институти ижтимоий фанлар кафедраси

Фалсафий дунёқараш

• Дунёқарашнинг аввалги шакллари – миф ва диндан фарқли ўлароқ, фалсафа дунёни эътиқод ва туйғуларга таяниб эмас, балки ақл ва билимларга таянган ҳолда тушунтиради.

• Дастлабки фалсафий фикрлар эрамиздан аввалги VII—VI асрларда шакллана бошлаган

• Фалсафий дунёқараш дунёни, борлиқни ақлий жиҳатдан умумлаштириб тушунтирувчи назарий қарашлар тизимидир.
• Фалсафий дунёқараш - бу мантиқий таҳлил ва умумлаштиришлар, мантиқий муҳокамалар ва хулоса чиқаришлар, мантиқий асбоблар ва раддиялар асосида назарий фикр дунёни, борлиқни тушуниш, тушунтириш, баҳолаш ва изоҳлашдир.

• Билимларнинг ўсишига қараб ҳар хил муаммолар ва масалалар сони ҳам тинимсиз кўпайиб борди.
• Бироқ, фан билимнинг мустақил соҳаси, дунёқарашнинг алоҳида шакли сифатида фақат XVII-XVIII асрларда тўла шаклланди.

• Фалсафа ва фаннинг умумий жиҳатлари

• 1) аввало ақлга таянади ва оқилона билимни яратишга ҳаракат қилади;

• 2) ўрганилаётган объектлар ва ҳодисаларнинг қонунлари ва қонуниятларини аниқлашга қараб мўлжал олади;

• 3) категориялар аппаратини яратади, ўзлари
• илгари сурган қоидаларни асослайди, уларга
• далил-исбот келтиради ва яхлит тизимларни
• яратишга ҳаракат қилади.

Фалсафа	Фан
Фалсафа доим у ёки бу файласуф номи билан боғланади, унинг ғояларига қўшилиши ёки қўшилмаслик масалаларига боғлиқ бўлиши мумкин	Фан эса, ўз моҳиятга кўра жамоа меҳнати маҳсулидир
Фалсафада (муайян фандан фарқли ўлароқ) ягона тил ва ягона тизим мавжуд эмас	Фанда эса монизм ҳукм суради, чунки ҳеч бўлмаса фаннинг у ёки бу муайян соҳасидаги асосий тамойиллар, қонунлар ва категориялар тизимига нисбатан ёндашувлар бирлиги мавжуд бўлади

• Фалсафа ва фан ўртасидаги фарқ шунда намоён бўлади:

Фалсафа илмий билимлар ва далиллардан кенг фойдаланади, бироқ унинг узил-кесил хулосалари ишончли деб ҳисобланиши мумкин эмас, асосан файласуфларнинг субъектив фикрлари ва мулоҳазаларига асосланади.

Фан эса моҳият эътибори билан исботланган ва синалган билимлар олишга ҳаракат қилади

Фалсафий билимларни тажрибада синаш мумкин эмас