Тошкент молия институти ижтимоий фанлар кафедраси

«Фалсафа нима дегани?»

• Қадимги юнон файласуфи Арасту таълимотида, у «барча мавжудотнинг ибтидоси ва сабаблари тўғрисидаги фан» дейилган.

«Фалсафа нима дегани?»

• Ўрта Осиёлик мутафаккир Абу Али Ибн Сино фалсафани «мутлақ борлиқ тўғрисидаги олий фан» деб таърифлаган.

«Фалсафа нима дегани?»

• Баъзи таълимотларда фалсафа «тўғри фикрлаш орқали эришилган билим» (Т.Гоббс)
• Умуман, «фанларни кўриб муҳокама қилувчи» (Г.В. Хегел) деб кенг тасаввур қилинса
• Тор маънода, масалан, «фикрнинг мантиқий ойдинлашуви» (Л.Витгенштейн) сифатида тушунилади.

Умуман фалсафани ифода қилиш мумкинми?

• Немис файласуфи Г.В.Хегел (1770-1831) муайян фалсафа ягона жаҳон фалсафасининг - тарихий босқичлари, уни шаклланиш онлари ва бир бутун ривожланишининг моҳиятидир, деб ҳисоблаган.

Фалсафага берилган энг оддий ва дастлабки таърифлар: фалсафа - бу дунёқараш ёки бошқача айтганда: фалсафанинг мавзуси - «дунё - инсон» тизимидир.

• Фалсафага берилган энг оддий ва дастлабки таърифлар: фалсафа - бу дунёқараш ёки бошқача айтганда: фалсафанинг мавзуси - «дунё - инсон» тизимидир.

• Дунёқараш - бу инсонни ўраб турган дунё ва унинг унда тутган ўрнига нисбатан қарашлар мажмуидир.
• Дунёқарашнинг асосий масаласи

• «Мен» (субъект дунёси)

• «Мен - эмас» (субъектга нисбатан ташқарида бўлган дунё)

Дунёқараш дунё тўғрисидаги умумий ғоялар, қарашлар, инсоннинг дунёда тутган ўрни, ҳаётий йўналиши, ишонч эътиқоди, идеали, билим тамойиллари, ўзи ва бошқаларнинг ҳаётдаги ўрнини белгилаб олиши, инсон моҳиятини, ўзлигини англаши ҳақидаги қарашлар тизимидир.

• Дунёқараш дунё тўғрисидаги умумий ғоялар, қарашлар, инсоннинг дунёда тутган ўрни, ҳаётий йўналиши, ишонч эътиқоди, идеали, билим тамойиллари, ўзи ва бошқаларнинг ҳаётдаги ўрнини белгилаб олиши, инсон моҳиятини, ўзлигини англаши ҳақидаги қарашлар тизимидир.

• Ҳар қандай дунёқараш таркибига: билим, баҳолаш, эътиқод ва ақидалар киради.

• Дунёқараш турли шаклда мавжуд бўлиши мумкин: кундалик, мифологик, диний, бадиий, фалсафий ва илмий тусдаги тасаввурлар.

• Дунёқараш шахсий онг ва ижтимоий онг далили тарзида бўлиши мумкин.

• Дунёқарашнинг тузилиши

• дунёни сезиш

• дунёни идрок этиш

• дунёни тушуниш

Мифология эр.ав. 35 минг йилдан – то эр. ав. 2 минг йил олдин

Дин эр.ав. 2 минг йилдан – то эр. 2 минг йил олдин

Фалсафа эр. 1 минг йиллигидан– то эр.2 минг йиллигича

Фан эр. 2 минг йиллиги

• Дунёқарашнинг тарихий турлари