Toshkent moliya instituti hamdamov baxrom kasimovich ilxomov shavkat islomovich

14.2.-chizma. Nazorat-maslahatchi auditorlik tizimining tarkibi
1
 
1
Mualliflarning ilmiy-tadqiqotlari asosida tuzilgan. 
1 2 
Bilim manbai 
Bilim olish 
moduli 
Auditni bajarish 
moduli 
Auditorlik 
xabarlar fayli 
Ma’lumot 
beruvchi fayllar 
Auditorlik 
xulosalar (nazorat 
qiluvchi) 
3 4 
Мантиқий баҳолаш 
модули 
Kompleks baholash moduli 
Operativ 
ma’lumotlar
manbai 
Auditorlik 
xulosalari 
(maslahat beruvchi) 
Foydalanuvchilar 
Baholash manbai 

---

269 
 
 
 
14.3.-chizma. Nazorat-maslahatchi auditorlik tuzilishining o‘xshash 
strategiyalari
50
 
Bu muammoni mijoz fayllarini konvertatsiya qilish o‘rniga NMAT 
dasturlarini mijozlar fayllari bilan ishlash uchun parametrik sozlash yo‘li 
bilan hal qilish mumkin. 
NMAT fayllari bilan mijoz fayllarining informatsion mosligiga ikki 
yo‘l bilan: 
1. Mijozning buxgalteriya tizimi fayllarini NMATning dasturiy 
qobig‘i qabul qila oladigan fayllarga konvertatsiya qilish bilan; 
2. NMATning dasturiy qobig‘ini mijozning axborot manbai tizimiga 
parametrik sozlash bilan erishish mumkin. 
Birinchi usul quyidagi omillar ta’sirida turlicha amalga oshirilishi 
mumkin: Mijozda NMATdagi hisob tizimining ayni shu dasturiy 
qobig‘idan foydalanish; mijozda NMATdan yuqori darajadagi hisob 
tizimining dasturiy qobig‘i mavjudligi; mijozda ma’lumotlarni qayta 
ishlashning markazlashgan yoki tarmoqli shakllaridan foydalanish; 
buning ta’sirida turli daraja qiyinlikda bo‘lgan axborotlar mosligi 
50
Mualliflarning ilmiy-tadqiqotlari asosida tuzilgan 
Afzalligi: kiritish xarajatlarining 
qisqarishi 
Afzalligi: xato harakatlarni o’tkazish 
tavakkalchiligi
ahamiyatsizligi 
1-strategiya 
ma’lumotlarni kiritishni 
minimallashtirish 
ga asoslanish 
2-strategiya 
ma’lumotlarni kirishni 
maksimallashtirishga 
asoslanish 
Kamchiligi:
xato harakatlarni o’tkazish tavakkalch ligi
hamiyatliligi
Kamchiligi:
kiritish xarajatlarining oshishi

---

270 
muolajalarini yaratish talab qilinadi. 
Eng sodda, oddiy - birinchi omil, bir dasturiy tizim ichida fayllarni 
konvertatsiya qilishini nazarda tutadi. Turli dasturiy qobiqlarda qayta 
ishlanadigan fayllarni konvertatsiyalash - ikkinchi omildir. Uchinchi 
variant - aralash variant bo‘lib, u auditor tomonidan qo‘lda kiritiladigan 
operativ kirish ma’lumotlarni qisman qo‘llashga tayanadi. 
Auditorlik tekshirishlar amaliyotida alohida birlamchi hujjatlarni 
kiritishning majburiy zarurati kelib chiqadi. Masalan, tayyor mahsulot 
uchun haqiqiy bahoni o‘tkazishda hisob bahosining og‘ish foizini 
hisoblashni tekshirish. Bu miqdorlarga korxonaning foydasi, demakki, 
soliqqa tortiladigan ulush bog‘liq bo‘ladi. Bu tarzdagi boshlang‘ich 
ma’lumotlarni kiritish zarur, deb hisoblanadi. 
Shunday qilib, NMATni tashkil qilishning strategiyasini tanlash 
quyidagi omillarga bog‘liq: 
- ushbu korxona auditorlik firmasining doimiy xizmatidan 
foydalanadimi? 
- mijoz korxonada hisob yuritish kompyuterlashtirilganmi va u 
qanday darajada; 
- ushbu korxona NMAT ish yuritishi uchun o‘z axborot manbaidan 
foydalanishga rozilik beradimi, agar rozi bo‘lsa qay usul (tarmoq 
bo‘yicha yoki bevosita).