Toshkent Moliya Instituti Fan: Makroiqtisodiyot Mavzu: Makroiqtisodiy ko`rsatkichlar Tayyorladi: bet-80 guruh talabasi Qarshiyev Sardor toshknent 2021

Toshkent Moliya Instituti Fan: Makroiqtisodiyot Mavzu: Makroiqtisodiy ko`rsatkichlar Tayyorladi: BET-80 guruh talabasi Qarshiyev Sardor toshknent 2021  

Makroiqtisodiyot — mamlakat (yoki uning bir qismi, tarmoqlar) iqtisodiyotni inflatsia,ishsizlik, budjet taqchilligi (defitsit), iqtisodiy o`sish iqtisodiyotning davlat tomonidan boshqarilishi va shu kabi umumiy jarayonlarni oʻrganuvchi fan.  MAKROIQTISODIYOT YAIM,YAMM,YALPI TALAB, YALPI TAKLIF, TO`LOV BALANSI, PUL BOZORI, TOVAR BOZORI VA MEHNAT BOZORI KABI TUSHUNCHALAR BILAN ISHLAYDI.

Makroiqtisodiy ko`rsatkichlarga quyidagilar kiradi:

Yalpi ichki mahsulot (YaIM)

Sof ichki mahsulot (SIM)

Milliy daromad (MD)

Shaxsiy daromad (SHD)

Ixtiyordagi daromad (ID)

MAkroiqtisodiy sifat ko`rsatkichlariga quyidagilar kiradi:

• Inflatsiyaning o`sish sur`atlari
• Ishsizlik darajasi
• Aholining ish bilan ta`minlanganlik darajasi
• Aholi jon boshiga to`g`ri keladigan yalpi ichki mahsulot

This Photo by Unknown author is licensed under CC BY-SA.

Yalpi ichki mahsulot mamlakat iqtisodiy faoliyatining muayyan davr (oy, chorak, yil) davomidagi umumiy natijalarini tavsiflaydigan koʻrsatkich ham hisoblanadi.

YaIM = Barcha tarmoqlarning yalpi ishlab chiqarishi – Oraliq mahsulot

This Photo by Unknown author is licensed under CC BY-SA.

YaIM 3 xil usul bilan hisoblanadi

1) Ishlab chiqarish usuli- bunda YaIM barcha qo`shilgan qiymatlar sifatida hisoblanadi.

YaIM = ΣQQ

2)Xarajatlar usuli- bunda yakuniy iste`molchilarning xarajatlari yig`indisi sifatida aniqlanadi.                                                            YaIM = S+ I + G +Xn

Bu yerda S-shaxsiy iste`mol xarajatlari, I-investitsiya xarajatlatlari, G-davlar xarajatlari, Xn – sof eksport

3) Daromadlar usuli – bunda yalpi talab ichki mahsulot barcha yakuniy iste`molchilarning daromatlari yig`indisi sifatida aniqlanadi.

YaIm= amortizatsiya + biznesga egri soliqlar + ijara haqi + foiz ko`rinishidagi daromadlar + yollanma ischilar ish haqi + yakka tartibdagi qo`yilmalardan daromadlar + korporatsiya foydasiga soliqlar + dividentlar + korporatsiyaning taqsimlangan foydasi

         Sof milliy mahsulot - muayyan davr davomi (odatda oy, chorak, yil)da mamlakat iqtisodiy faoliyatining umumiy yakunlarini tavsiflaydigan koʻrsatkichlardan biri; yalpi milliy mahsulot (YAMM)dan tarkibiga tegishli davrda isteʼmol etilgan asosiy kapital qiymati kiritilmagani bilan farq qiladi. Sof milliy mahsulot = YaIM - Amortizatsiya

Milliy daromad-mamlakatdagi milliy iktisodiyotning xoʻjalik yurituvchi subʼyektlari tomonidan muayyan bir davrda (odatda bir yilda) moddiy ishlab chiqarish tarmoqlarida yaratilgan sof mahsulot; yalpi mahsulot hajmidan uni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan mehnat vositalari va buyumlarini qoplaydigan mahsulot miqdorini — qoplash fondini chegirib tashlangandan keyin qoladigan mahsulot.                     Milliy daromad=Sof milliy mahsulot – biznesga egri soliqlar

Shaxsiy daromad   - ish haqi va boshqa qo'shimcha mablag'lardan iborat bo'lgan odamning pul daromadlari. Shaxsiy daromad = Milliy daromad – ijtimoiy sug`urta badallari – korporatsiya foydasiga soliqlar – korporatsiyani taqsimlanmagan foydasi + transfer to`lovlari

Yalpi ixtiyordagi milliy daromad — bu yalpi milliy daromad va chet eldan olingan hamda chet elga berilgan ikkilamchi daromadlar (joriy transfertlar) saldosining yig‘indisidir.

Ixtiyordagi daromad = Shaxsiy daromad – yakka tartibdagi soliqlar

Thanks for attention 

This Photo by Unknown author is licensed under CC BY-SA.