Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova



Download 1,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet131/341
Sana06.01.2022
Hajmi1,52 Mb.
#322570
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   341
Bog'liq
i0OJITJpvjmo71kpoHwpfonMZuJdOxYrBo5fJ8l6

 

 

 

 

 

 


164 

 

 



 

 

 

VIII bob. BOZOR SEGMENTATSIYASI VA XARIDORLAR 

TURLARI 

 

8.1.

 

Bozor segmentatsiyasining mohiyati va ahamiyati 

   

Segment so‘zi “



segmentum”

 lotin so‘zidan olingan bo‘lib, bo‘lak, 

qism, bo‘g‘inlarga bo‘lish, yo‘lak, biror narsaning qismi ma’nolarini 

bildiradi. 

Bozor segmenti - marketing termini bo‘lib, tovarlar yoki xizmatlar 

bozorining bo‘lagi sifatida tariflanadi. Aniqroq qilib aytadigan bo‘lsak, 

tovar yoki xizmatlarni muvaffaqiyatli sotish uchun muhim ahamiyatga 

ega bo‘lgan, umumlashtiruvchi belgilar bo‘yicha guruhlangan 

iste’molchilar yig‘indisiga aytiladi. Umumiy belgilar sifatida, masalan, 

umumiy moyilliklar, ehtiyojlar, madaniy va milliy xususiyatlar va h.k. 

o‘rin egallaydi.  

Bozor segmenti, deganda, aynan iste’molchilar guruhi ko‘zda 

tutiladi va o‘z navbatida alohida tovarlar turlari bozor segmentini tashkil 

eta olmaydi. 

Bozor segmenti bir qancha mezon talablariga mos bo‘lishi lozim. 

Bozor segmentining kerakli belgisi bu uning unsuridagi bir xillik, 

o‘xshashlikdir. Shunga ko‘ra, sotish xarajatlarini sezilarli qisqarishiga va 

ushbu bozor segmentiga xizmat qiluvchi marketing kompleksining 

yuqori darajadagi ixtisoslashuviga erishish mumkin. Bozor segmenti 

mahsulotni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini minimallashtirish 

uchun kompaniya imkoniyatlariga mos keluvchi sig‘imga ega bo‘lishi 

lozim. Shu bilan birga qisqarib borayotgan bozor sig‘imi sharoitida 

sotish hajmlarini oshirishni oldini olish uchun bozor sig‘imidagi 

o‘zgarishlarni muntazam kuzatib borish muhim. 

Bozor segmenti mahsulotni qulay sotish kanallarini, iste’molchilar 

bilan ikki tomonlama aloqani ta’minlovchi kommunikatsion vositalarni 

o‘zida jamlaydi. Aks holda, kompaniyaning sotuv hajmlari qisqarib 

boradi. Bozor segmentini to‘g‘ri tanlash uchun iste’molchilarning 

kompaniya mahsulotiga bo‘lgan munosabatini aniqlash, mahsulotga 

nisbatan o‘xshash talabdagi iste’molchilar guruhini shakllantirish, aynan 




165 

 

mazkur tovarni ishlab chiqarish imkoniyatlarini  aniqlash, uning 



raqobatbardoshligi va iqtisodiy samaradorligini baholash, marketing 

dasturini yaratish lozim. Buning uchun maxsus tadbirlar, anketa-

so‘rovnomalar va boshqa marketing tadqiqotlari amalga oshiriladi, 

natijalar tahlil qilinib, iste’molchilarning o‘xshashligi va farqli jihatlari 

asosida u yoki bu bozor segmenti tanlanadi. Shuni ta’kidlash lozimki, 

bozor segmenti bu har doim ham bozorning kichik bir bo‘lagi emas, 

balki bir vaqtning o‘zida bir qancha raqobatchi kompaniyalar faoliyat 

olib borayotgan bozorning anchagina katta qismidir.  

Bozor segmenti – bu bozorning bir bo‘lagi bo‘lib, u o‘zining 

iqtisodiy intizomi bo‘yicha tavsiflanuvchi bir xildagi xaridorlar guruhini 

ko‘rsatadi. Iste’molchilar talabini qondirishda tovarlarning turi, 

modellari, sifat va miqdoriga ko‘ra tabaqalangan holda yondashuv 

bo‘lib, ularni guruhlarga ajratishda turli xil mezonlar qo‘llashga 

asoslanadi. Bozor bir jinsli hodisa tarzida emas, balki ayrim-ayrim 

segmentlar majmuyi tarzida, har bir segment doirasida alohida o‘ziga 

xos bir talab namoyon bo‘ladigan hodisa tarzida olib qaraladi. 

Segmentlarga ajratish mezonlarini tanlash ko‘p jihatlardan tovar yoki 

xizmatning turiga, shuningdek, korxona bozor faoliyatida hal qilmoqchi 

bo‘lgan masalaga bog‘liq. Shu sababli bozorni segmentlarga ajratishning 

universal mezonlari yo‘q. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, sanoat 

tovarlari va keng iste’mol mollari uchun tanlov mezonlari bir-biridan 

juda keskin farq qiladi. Rejalashtirish ehtiyojlariga juda mos keladigan 

maqbul mezon tovarni bozorda joylashtirish masalalariga umuman 

to‘g‘ri kelmasligi mumkin. Segmentlarni aniqlashning ko‘p usullari bor. 

Mazkur usullardan biri – iste’molchilar talabiga ko‘ra bozorni bo‘lish. 

Faraz qilamiz, muzqaymoq sotib olganlarga 2 ta markaning qaysi 

birining ta’mi sifatli va konsistensiyasi yaxshi. Olingan javoblardan 

tanlashning aniq strukturasi hosil bo‘ladi. Mabodo muayyan mezon 

xaridorlar o‘rtasida paydo bo‘lgan farqlarni izohlab berishga imkon 

bermasa, unda boshqa mezonni kiritish va to bu farqlarni ravshan 

aniqlashga qadar tadqiqotlarni davom ettirish lozim. Masalan, Kodak 

yillar davomida 35 mmli kameralarni ishlatib keldi. Texnik jihatdan 

tavsirlari juda sifatli. Ranglarni yorqin ko‘rsatadi. Tanlash uchun kamera 

turlari juda ko‘p. Lekin, bu bilan ko‘pchilik professional tasvirchilarni 

qoniqtirish qiyin edi. Ular uchun bir kamera boshqasi bilan bir xil edi. 

Odatda, tasvirlar chiqarilgach nuqsonlari borligi bilinardi. Ba’zida 

obyekt tasvirga to‘la sig‘magan, nur tushib qolgan yoki ko‘z qizil rangda 



166 

 

bo‘lishi va hokazo.  Kodak 1996–yilga kelib yuqoridagi muammolarni 



hal etish uchun kodak APS (Advanced Photo Sistem) ni yaratdi. 

Tasvirga olish oson va 3 xil formatda amalga oshirilar edi.Tasvirlar 

kartrijda saqlanar, uni qayta chiqarish mumkin edi. DSLR – digital 

single lens reflex, 2005-yillardan boshlab Sony, Nikon, Olimpus, Pentax 

DSLR kameralarini ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘ydi. 

Mahsulot nima? 

Mijozlar “qanoatlanish” yoki “rohatlanish”ni sotib oladi, detallarni 

emas. 


Mahsulot (GM - Malibu) Xizmat (Uzairways) GM va Uzairways 

faqatgina mahsulot yoki xizmat sotmaydi, balki “rohatlanishni” sotadi. 

Shuning uchun iste’molchilarni to‘laqonli guruhlarga bo‘lib o‘rganish 

zarur. 


Bozor segmentlarining aniq bir turi yo‘q, bozorning holatiga yaxshi 

moslashish uchun bozorni segmentga ajratishning bir necha usullarini 

birdaniga yoki alohida-alohida qo‘llash mumkin. Bozorni jo‘g‘rofiy, 

demografik va psixografik xususiyatlariga ko‘ra segmentlarga ajratish 

mumkin.  


Download 1,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   341




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish