Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

notijorat marketing

 tadbirlari o‘tkazilib, 

tashkilotlardagi  muammolar  aniqlanadi  va  chora-tadbirlar  ishlab 

chiqiladi.

8

  

Professor  X.Meffert  tomonidan  tijorat  marketingining  asosiy 

shakllari tavsiflangan.  

Hududiy

  jihatlariga  qarab:  milliy,  mintaqaviy,  lokal  va  xalqaro 

(eksport, global va jahon) marketingi; 

qo‘llanish sohasiga

 qarab iste’mol, 

sanoat, investitsion va xizmatlar marketingi xarakterlanadi.  

Bugungi  kunda

  jismoniy  shaxs  yoki  tashkilotning  faoliyat  turi

ga 

qarab  tashkilot  marketingi,  shaxs  marketingi,  joy  marketingi,  ijtimoiy 

marketing qo‘llaniladi.   

Tarmoqli 

marketing

 

–  sotish  tizimi  bo‘lib,  mahsulot 

iste’molchilarining o‘zlari ham uning tarqatish jarayonida qatnashishlari 

yangi tarmoqlarni yaratishlariga imkoniyat beriladi. Tarmoqli marketing 

–  bu  tovarlarni  mustaqil  ravishda  tarqatuvchi  sotuvchi  agentlarning 

tarmoqli tashkilotini yaratishga asoslangan tovarlar chakana savdosining 

bir turidir.  

Mikrodarajada

  marketing  ishlab  chiqaruvchi  va  iste’molchini 

o‘rganish  uchun  dasturlar  yaratiladi. 

Mikromarketing 

(ingl. 

Micromarketing)

 — 

iste’mol bozorining alohida geografik, demografik va 

psixografik  segmentlariga  yo‘naltirilgan  marketing  dasturlari  ishlab 

chiqilishi,  mahsulotlar  ishlab  chiqarilishi,  firma  bozor  strategiyalari  va 

reklama  kompaniyalari  borasidagi  aniq  maqsadga  qaratilgan  marketing 

sa’y-harakatlari.   

Mikromarketing 

– 

«ma’lum 

bir 

kompaniya 

tomonidan 

iste’molchilarning  xohish  va  istaklarini  qondirgan  holda  tovar  va 

xizmatlarni  ishlab  chiqaruvchidan  iste’molchiga  yetkazib  berish  bilan 

bog‘liq  harakatlar  majmuasidir».  Fransuz  olimi  J.J.  Lamben  bozor 

iqtisodiyoti 

sharoitida 

makromarketingning 

ahamiyatini 

yanada 

 

8

 Г.Л.Багиев, В.M.Taрасевич Маркетинг. 4-изд.-СПб., “Питер” 2012 г.

 

 

---

 

89 

 

 

 

batafsilroq  ochib  berib,  uni  iqtisodiy  demokratiyaning  muhim  omili 

sifatida talqin qiladi. Aynan makromarketing iste’molchini birinchi bo‘lib 

eshitadi  va  iste’molchi  talabidan  kelib  chiqib,  investitsiyalarni, 

innovatsiyalarni  tadbirkorlik  faoliyatiga  yo‘naltiradi.  Makromarketing 

hozirgacha nazariy jihatdan bahs — munozaraga sabab bo‘lgan muammo 

hisoblanadi.            1960 – yilgacha turli marketing yo‘nalishlari o‘z diqqat 

–  e’tiborini  makromarketing  muammolariga  qaratdi.  Tashqi  muhit 

o‘rganilmagan holda sotuv va iste’molchi bilan munosabatlar o‘rnatildi. 

Bozor infrastrukturasining rivojlanishi jamiyatning ehtiyoj va talablarini 

yuqori darajada o‘rganish muhimligiga urg‘u berdi. AQShda o‘sha davrda 

marketingni jamiyatning bir faoliyati turi, deb ham qarashgan               (R. 

Xollovey, Dj. Fiska, R. Xinkok va b.).