Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Mahsulot o‘tkazish va sotishni rag‘batlantirish 

– bu terminning bir 

qancha tariflari mavjud, masalan:  

−

 

yangi mijozlar tomonidan tovar xarid qilinishini oshirish va mavjud 

mijozlar  iste’mol  hissasini  ko‘paytirish  maqsadiga  qaratilgan  ichki 

faoliyat;  

−

 

tovar  harakatlanishidagi  marketing  texnologiyasi  bo‘lib,  bunda 

mijozlarga odatda qoidaga ko‘ra vaqtinchalik tartibda bir qator bevosita 

va bilvosita afzallik va ustunliklar havola etiladi.  

−

 

bu  ish  tovarlar  va  xizmatlarni  xaridorlar  uchun  yanada  jozibali 

ko‘rinishda havola etish maqsadida amalga oshiriladi;  

−

 

savdo  joylarida  amalga  oshiriladigan  reklama  tadbirlari,  maxsus 

rejalari odatda cheklangan vaqt doirasida mo‘ljallab ishlab chiqiladi;  

−

 

tovarlar  yoki  xizmatlarni  sotish  uchun  reklamadan  foydalangan 

holda  yoki  foydalanmasdan  ishlab  chiqilgan  maxsus  marketing 

texnologiyasi.  

Yuqorida keltirilgan tariflardan qaysi biri kompaniyalarning bugungi 

rejalariga muvofiq kelish-kelmasligidan qat’iy nazar mahsulot o‘tkazish 

va sotishni rag‘batlantirish bo‘yicha sxemalarning muayyan elementlari 

aynan bir narsa ekanligi ma’lum. Bu – tekin turli rangdagi ruchkalardan 

tortib  aviachiptalargacha  qimmatli  sovg‘alarni  tarqatish.  Sovg‘aning 

reklama qimmatdorligi uning puldagi qiymatini, dizayn, emotsional idrok 

etish  kabi  uchala  omilni  bir  vaqtda  shakllantirishi  mumkin.  Bugungi 

kunda  mahsulot  o‘tkazish  va  sotishni  rag‘batlantirishda  qo‘llanayotgan 

eng ommabop texnologiyalar quyidagilardir:  

– 

   mos keluvchi qadoqlangan tovarlar;  

---

 

355 

 

 

 

−

 

pul dividendlari;  

−

 

mukofot tariqasidagi pul cheklari yoki kuponlari;  

−

 

mahsulot  o‘tkazish  va  sotishni  rag‘batlantirish  bo‘yicha  xayriya 

tadbirlari;  

−

 

bepul yutuqlar tanlovlari va o‘ynalishi;  

−

 

kuponlarni haq to‘lab uzish haqidagi qarama-qarshi takliflar;  

−

 

pasaytirilgan narxlar katta-katta harflar bilan yozilgan qadoqlar;  

−

 

tovarlar xarid qilinayotganda sovg‘a berish;  

−

 

bepul namunalar;  

−

 

sovg‘a tariqasida beriladigan kuponlar;  

−

 

savdo zallarida tovarlar namoyish etilishi;  

−

 

yirik va guruhlangan qadoqlar;  

−

 

xaridni tasdiqlaganlik uchun sovg‘a;  

−

 

banknotlar yoki kuponlar yarimtasining bir-biriga mos kelishi;  

−

 

pul chegirmalari;  

−

 

qadoqdan foydalangan holda to‘g‘ridan to‘g‘ri marketing;   

−

 

sotuvni rag‘batlantiruvchi o‘yinlar;  

−

 

o‘z-o‘zidan yo‘q bo‘lib ketuvchi yutuqlar.  

Mahsulot  o‘tkazish  va  sotishni  rag‘batlantirish  bo‘yicha  marketing 

tadbirlari  yig‘indisi  marketing  kommunikatsiyalari  majmuyi,  deb  ham 

yuritiladi. Aniq marketing kompaniyalari ehtiyojlarga muvofiq birgalikda 

foydalanish  uchun  tanlab  olingan  vositalar,  texnologiyalar  va  faoliyat 

turlarini o‘z ichiga oladi. Bunga quyidagilar kirishi mumkin, jumladan:  

−

 

reklama;  

−

 

sotuvdan keyingi faoliyat;  

−

 

reklamabop libos;  

−

 

brending va pozitsiyalashtirish;  

−

 

kataloglar;  

−

 

korporativ kommunikatsiyalar;  

−

 

to‘g‘ridan to‘g‘ri pochta jo‘natmalari;  

−

 

to‘g‘ridan to‘g‘ri marketing;  

−

 

elektron tijorat;  

---

 

356 

 

 

 

−

 

ko‘rgazmalar;  

−

 

interaktiv video;  

−

 

Internetdagi faoliyat;  

−

 

dizayn va ramzlar;  

−

 

bozorga axborot havola etish;  

−

 

marketing tadqiqotlari;  

−

 

merchandayzing;  

−

 

kichik ommaviy axborot vositalari;   

−

 

qadoq, o‘rama;  

−

 

savdo joylarida reklama;  

−

 

narx sohasidagi strategiya;  

−

 

matbaachilik: iste’molchilar uchun adabiyotlar;  

−

 

matbaachilik: savdoga oid adabiyotlar;  

−

 

reklama sovg‘alari;  

−

 

jamoatchilik bilan aloqalar;  

−

 

savdo korxonalari xodimlarini qo‘llab-quvvatlash;  

−

 

savdoga oid adabiyotlar;  

−

 

sotuvni rag‘batlantirish;  

−

 

reklama  homiyligi; 

−

 

personalning firma libosi;  

−

 

kanselyariya jihozlari.