Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

differensiatsiya

 - takliflar xilma-xilligini yoritib beruvchi, 

segmentlash

 - talablar xilma-xilligini yoritib beruvchi konsepsiyadir.  

Tovar differensiatsiyasi tovarni raqobatchilarning tovarlaridan ajratib 

turuvchi bir qator modifikatsiyalarni ishlab chiqish jarayonini anglatadi. 

“

Differensiatsiya” 

atamasi 

ingliz 

tilidan 

tarjima 

qilganda 

“differentiation”  so‘zi  differensiatsiya,  “farqlash”,  degan  ma’nolarni 

anglatadi.  Bizning  nuqtayi  nazarimizda  jarayon  va  hodisalarni  ularning 

funksional,  sifat  jihatlari  bo‘yicha  tavsiflashda  (mahsulotlarga  ham 

taalluqli)  “differensiatsiya”  atamasini,  jarayon  va  hodisalarni  zamon  va 

makonda  ko‘rib  chiqishda  esa  “differensiyalash”  (masalan,  ish  vaqtini 

differensiyalash va hokazo) atamasini qo‘llash to‘g‘ri bo‘lar edi.  

Tovar  differensiatsiyasining  maqsadi  uning  raqobatbardoshligini 

kuchaytirish,  tovarning  jozibadorligini  alohida  bozorlar  yoki  bozor 

segmentlarining xususiyatlari, iste’molchilarning shaxsiy afzal ko‘rishlari 

hisobiga  oshirishdan  iborat.  Tovar  differensiatsiyasi  quyidagi  omillar 

bo‘yicha amalga oshiriladi: tovarning qo‘shimcha imkoniyatlari, tovardan 

foydalanish samaradorligi, qulaylik, ishonchlilik, tovar dizayni va stili.  

Marketingda tovar differensiatsiyasi, deganda tovarni ishlab chiqish 

va sotuvga tayyorlash, bozorga  mavjud tovarlarga qo‘shimcha ravishda 

yangi  tovar  turlarini  olib  chiqish  tushuniladi.  Differensiatsiya  ikki  xil 

yo‘nalishda amalga oshirilishi mumkin:  

— e’tiborni o‘z tovari imkoniyatlariga (o‘rov materiallari va narxning 

o‘zgarishi, ikkilamchi bozorga chiqish) qaratish;   

— raqobatchilar taklif etuvchi tovar xarakterini (narxi, sotuv kanali, 

imiji va hokazo) hisobga olish.  

F.Kotler  tovar  differensiatsiyasi  bilan  bir  qatorda  xodimlar, 

taqsimlash  kanallari,  imij  va  xizmatlar  differensiatsiyasini  ham  ajratib 

ko‘rsatadi.