Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Past  narxlar  strategiyasi. 

Past  narxlar  strategiyasi  tovarni  sotib 

oluvchilar uning qiymatini idrok etadigan darajadan pastroq, ya’ni tovarni 

o‘z  narxidan  ko‘ra  pastroq  baholashni  belgilashni  ko‘zda  tutadi.  Bu 

strategiya tadbirkorlar tomonidan bankrotlikdan qochib, ishlab chiqarish 

quvvatini oshirib yuborganda, korxona o‘z mahsulotini bozorda uzoq vaqt 

mavjud bo‘lishini hisobga olmagan holatlarda qo‘llaniladi.  

Past  narx  strategiyasi  sifatli  o‘rtadan  past  (lekin  yomon  emas) 

tovarlarga  nisbatan  ham  qo‘llaniladi  va  ularga  uzoq  muddatga  past 

darajadagi narxni o‘rnatishni ko‘zda tutadi.  

---

 

298 

 

 

 

Past  narxlar  strategiyasi,  shuningdek,  yangi  tovarni  bozorga  olib 

chiqishda  uni  bozorga  tez  singib  ketishi  «yorib  o‘tish»,  iloji  boricha 

ko‘proq 

miqdordagi 

xaridorlarni 

qamrab 

olishi 

potensial 

raqobatchilarning  bozorga  kirishini  cheklash  yoki  sekinlashtirish 

maqsadlarida  narx  belgilashda  qo‘llaniladi.  «Yorib  o‘tish»  strategiyasi 

bozorda  o‘z  o‘rnini  mustahkamlab  olgandan  keyin  narxni  asta-sekin 

oshirib  borishni  ko‘zda  tutadi.  Bu  strategiya:  agar  xaridorlar  narx 

darajasiga yuqori ta’sirchanligi bilan xarakterlansa, ushbu tovar ommaviy 

ishlab  chiqarilib,  mahsulot  birligiga  xarajatlar  ishlab  chiqarish  hajmi 

oshishi  bilan  tez  pasaysa,  agar  raqobatchilarning  ushbu  korxona  bilan 

taqqoslanganda xarajatlari ancha yuqori bo‘lsa va ular «narxlar urushi» 

dan qochish uchun o‘z narxlarini pasaytirmasalar muvaffaqiyatli bo‘lishi 

mumkin.  

Past  narxlar  strategiyasi  yangi  tovarni  bozorga  kiritish  bosqichida 

uning  sotilish  istiqbolini  aniqlash,  narxning  maqbul  darajasini  topish 

imkonini  beradi,  firmaga  o‘zi  hatto  orzu  qila  olmaydigan  bozorlarga 

kirishga ham imkoniyat berishi mumkin.  

Mahsulot  birligini  qoplashning  past  summasiga  qaramasdan  bu 

strategiyada  savdoning  hamma  hajmini  qoplab  yuqori  summa  bilan 

ta’minlanadi.  Past  narxlar  strategiyasi  «tez»  foyda  olishdan  ko‘ra  uzoq 

vaqt foyda olishni ko‘zda tutadi. Yangi mahsulot ishlab chiqishga ketgan 

xarajatlar  bu  strategiyada  «qaymog‘ini  olish»  strategiyasiga  nisbatan 

ancha vaqt o‘tgandan keyin qoplanadi.  

Past narxlar strategiyasi bozorga tez «yorib kirish» maqsadida firma 

uchun  xavfli  bo‘lishi  mumkin.  Past  narxlar  firmaning  ishlab  chiqarish 

imkoniyatlaridan  sezilarli  oshib  ketuvchi  talabni  keltirib  chiqarishi 

mumkin.  Shunday  holat  yuz  berishi  mumkinki,  uning  oqibatida  firma 

narxni oshira olmasligi, natijada u moliyaviy yo‘qotishlarga duch kelishi 

mumkin. Past narxlar strategiyasi uzoq muddatli foydaga ziyon yetkazishi 

mumkin.