Toshkent moliya instituti d. Tojiboyeva maxsus fanlarni

Sotsial  o‘zaro  bog‘lanish  nazariyasi

  asoschisi  X.  Erenfels  (XIX 

asr  oxiri)  va  uning  Germaniyalik  izdoshlari  B.  Keler,  K.  Koffka,  M. 

Vertxeymerlar bo‘lishgan. Ularning fikricha, qismlardan iborat dinamik 

tarkib  bo‘lib,  ichki  kuchlarning  ta’siri  tufayli  imkon  qadar 

mutanosiblikka  intiladi.  Kurt  Koffka  guruhlarni  ularning  a’zolari 

turlicha  bo‘lgan  dinamik  bir  butunlik  deb  qabul  qilishni  taklif  qildi.  U 

guruhning  har  bir  a’zosi  uning  boshqa  a’zolariga  ta’sir  ko‘satishini 

asoslab berdi.   

XX  asrning  40-yillarida  Morton  Doytsh  birinchi  marta  bu 

nazariyani  ta’riflab,  bog‘lanish  ijobiy  (kooperativ),  salbiy  (musobaqa, 

raqiblik)  yoki  mavjud  emas  (individuallik)ligini  ko‘rsatib  berdi.  Ijobiy 

bog‘lanish  guruh  a’zolarini  bir-biridan  o‘rganishi,  bir-biriga  ta’sir 

ko‘rsatishi tufayli ularni olg‘a yetaklaydi. Musobaqa esa o‘zaro harakat 

qarama-qarshilikdan  iborat.  Individualizmda  bo‘lsa  o‘zaro  bog‘liklik 

yo‘q, har bir kishi o‘zi faoliyat yuritadi. Shunday qilib, sotsial nazariya 

kichik  guruhlarda  aloqadorlik  ijobiy,  umumiy  maqsad  ularni  hamkorlik 

qilishga olib keladi, degan fikrni ilgari suradi.