Toshkent moliya instituti d. Tojiboyeva maxsus fanlarni

Zаmоnаviy  ахbоrоt  tехnоlоgiyasi 

kоmpyutеr  tехnikаsi  vа  аlоqа 

vоsitаlаri  sоhаsidаgi  yutuqlаrgа  tаyanаdi.  Hоzirdа  kоmpyutеr  tехnikаsi 

vа ахbоrоt tехnоlоgiyalаrining gurkirаb rivоjlаnishi turli хil ахbоrоtdаn 

sаmаrаli  fоydаlаnishgа  qаrаtilgаn  ахbоrоt  jаmiyatining  rivоjlаnishigа 

turtki  bo‘ldi.  Hоzirgi  zаmоndа  o‘qitishni  multimеdiа  tехnоlоgiyasisiz 

tаsаvvur  qilish  qiyin.  Dars  jarayonida  axborot  texnologiyadaridan 

foydalanishda  asosiy  o‘rinda  multimedia  turadi.  Multimedia 

komponentlaridan  foydalanishni  ta’minlovchi  dasturiy  vositalarni 

yaratilishi  kompyuter  texnologiyalarining  muhim  yutuqlaridan  biri 

bo‘ldi.  Multimedianing  vujudga  kelishi  amaliyotning  talabi, 

nazariyaning  rivojlanishi  bilan  yuz  bergan  bo‘lsada,  keyingi  o‘n 

yillikdagi  keskin  ravishda  oldinga  ketish  eng  avvalo  texnikaning  va 

tizimli vositalarning rivojlanishi bilan bog‘liq. Bu shaxsiy EHMlarning 

rivojlanishi;  xotira  hajmini  keskin  ortishi;  tezlik  va  grafik 

imkoniyatlarning  nihoyatda  kengayishi;  videotexnika,  lazer  disk,  CD-

ROM  kabilarda  erishilgan  yutuqlar,  hamda  ularni  keng  ommaviy 

ravishda  tatbiq  etilishi  natijasidir.  Ayniqsa,  ma’lumotlarni  tez  va 

---

 

 

 

187 

samarali kichraytirish (qisish) metodlarini ishlab chiqish nihoyatda katta 

rol o‘ynadi. 

Zamonaviy  multimedia-shaxsiy  kompyuter  to‘la  “qurollangan”  

holda  displey-televizor  bilan  birlashtirilgan  stereofonik  Hi-Fi  uy 

kompleksini  eslatadi.  Multimedia  tasvirli  ma’lumotlar  bilan  ishlashga 

qodir bo‘lgan vosita hisoblanadi. “Multimеdiа” so‘zi lоtinchа “multum” 

–  ko‘p,  “mеdiа”  –  mа’lumоt  tаshuvchi  so‘zidаn  оlingаn  bo‘lib,  “ko‘p 

mа’lumоt  tаshuvchi  vоsitа”  dеgаn  mа’nоni  аnglаtаdi.  Multimedia 

informatikaning  dasturiy  va  texnikaviy  vositalari  asosida  audio,  video, 

matn,  grafika,  animatsiya  (obyektlarning  fazodagi,  ekrandagi  harakati) 

jadvallari  asosida  оvоz  (tоvush)  effеkti  оrqаli  o‘quv  materiallarini 

o‘quvchi,  talabalarga  yetkazib  berishning  mujassamlashgan  holdagi 

ko‘rinishidir. Uni quyidаgichа ifоdаlаsh mumkin: 

 

 

 

 

 

. 

 

 

                   

1-rаsm.