Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

1.Iste’mol tovarlari va xizmatlar bozori.
 Bu bozorda firma va korxonalar o’zlari ishlab 
chiqargan tovar (xizmat)larni sotadi, uy xo’jaligi (oilalar) sotib oladi. Bu iste’molchilar bozori 
bo’lib, aholi uchun zarur bo’lgan tovarlar va xizmatlarning oldi-sotdisini bildiradi. Iste’mol 
bozoridan aholi o’z iste’moli uchun tovarlar va tovarlar shaklidagi pulli xizmatlarni xarid qiladi. 
Bu erda sotuvchilar bilan xaridorlar o’rtasida oldi-sotdi munosabatlari yuzaga keladi, pul egasi 
tovar olsa, tovar egasi pul oladi. Sotuvchilar tovar ishlab chiqaruvchilar yoki ularning vakolatini 
olgan korxona, tashkilot yoki ayrim fuqarolar bo’lsa, xaridorlar esa keng iste’molchilar 
ommasidan iborat. Xaridorlarga faqat fuqarolargina kirib qolmay, balki ularga harbiy va 
militsiya qism-lari, qamoqxonalar, aholiga pul yoki imtiyozli to’lov asosida xizmat 
ko’rsatuvchilar, korxona va tashkilotlar, masalan, kasalxona, etimxona, bolalar bog’chasi, 
qariyalar uyi ham kiradi. 
 Iste’mol tovarlari bozorining ichki tovar manbai — turli mulkka oid korxonalar yaratgan 
tovarlar. Tashqi manbai — bu tovarlar importi. Xizmatlar bozori aholiga maishiy xizmat 

---

 
 
ko’rsatish, kommunal xizmatlari, turli-tuman ta’mirlash ishlari, axborot xizmatlari turini o’z 
ichiga oladi. 
 Tovarlashgan  xizmatlar: 
 a) ishlab chiqarish xizmatlari; 
 b) ijtimoiy xizmatlardan iborat. 
 
Xizmatlar bozorining tovarlar bozoridan muhim farqi shundaki, ular asosan 
iste’molchining talabi shu xizmat ko’rsatilishi jarayonida qondiriladi, ishlab chiqarish bilan 
realizatsiya, iste’mol jarayoni bir vaqtda ketadi. Jamiyat rivojlangan sari xizmatlar bozori 
kengayib boradi. Xizmatlarning yangi turlari vujudga keladi. Tovarlashgan xizmatlarning hajmi 
turlarining ko’pligi jamiyatning iqtisodiy etukligi, kuch-qudratini xarakterlaydi.