Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

2-§. Ish haqi darajasi va unga ta’sir etuvchiomillar 
 
 Mehnat omili ishlab chiqarishning boshqa omillari kabi daromad keltiradi. Bu daromad 
ish haqi 
deb ataladi va mehnat omilining yalpi ichki mahsulotdagi hissasini ifodalaydi. 
 Bozor iqtisodiyoti sharoitida ish haqi oddiy — tushunarli narsaga o’xshaydi. Shartnoma 
bo’yicha ishga yollanuvchi ishlaydi. Ishga yollovchi uning mehnatiga kelishilgan miqdorda haq 
to’laydi. Asosiy muammo ana shu to’lanadigan haq miqdori qancha bo’lishi kerakligida. Mehnat 
haqi miqdori nimaga bog’liq degan savolga javob berish qiyin. Klassik siyosiy iqtisod yo’nalishi 
namoyandalaridan J. B. Sey bu savolga javob berish uchun malakasiz (XX asr boshlarida asosan 
shunday ishchilar ustun darajada bo’lgan) ishchilarning mehnat haqini ob’ektiv mezonlarini 
belgilashga harakat qilgan. Eng oddiy jismoniy mehnatga to’lanadigan ish haqining o’lchovi 
bo’lib, bu o’lchov ishchiga yashash uchun nima zarur bo’lsa, shu xarajatlar, yana oilasini 
boqishi, bolalarini bilim olishi uchun xarajatlarni ham qoplashi kerak. 
 Hozirgi zamon iqtisodiyot nazariyasi ish haqiga mehnat bahosi sifatida qaraydi. Ana shu 
mehnat bahosini shakllanishiga turli omillar ta’sir qiladi. Bu omillarni ish haqining 
shakllanishiga qay yo’sinda ta’sir qilishiga ko’ra ikki guruhga bo’lish mumkin: 
 1. Ish kuchini takror ishlab chiqarishning sotsial omillari. 
 2. Bozor omillari. 
 Birinchi guruh omillariga,