Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Buxgalteriya foydasi
 - firma daromadining bir qismi bo’lib, umumiy tushumdan tashqi 
xarajatlarni ayirib tashlash, ya’ni chetdan olingan resurslarni ayirgandan qolgani. Bunday 
yondoshish faqat zimmadagi xarajatlarni oladi, yashirin xarajatlarni inkor qiladi. 
2.
 
Iqtisodiy foyda - 
firmaning umumiy daromadidan barcha xarajatlarni (tashqi va ichki, 
normal foydani ham qo’shib) ayirib topiladi. 
3.
 
Balans
(yalpi) 
foyda
 – mahsulot realizatsiyadan tushum bilan moddiy xarajatlar, 
amortizatsiya, ish xaqi yig’indisining ayirmasi. Balans foydasini yalpi(umumiy) foyda deb ham 
yuritiladi, chunki aynan u taqsimlash manbai va korxona mablag’laridan foydalanish manbai 
bo’ladi.  
 Olingan foyda avval taqsimlanib, so’ngra ishlatiladi. Foydaning qanday maqsadlarda 
ishlatilishini quyidagi chizma orqali ko’rish mumkin.  
 Foydaning bir qismi soliq sifatida davlat byudjetiga o’tkaziladi, olingan kreditga foiz 
to’lanadi, nobyudjet va xayriya fondlariga o’tkaziladi. Uning yana bir qismi ishchilar o’rtasida 
ularning foydadagi ishtiroki sifatida va har xil mukofotlar shaklida taqsimlanadi. Nihoyat, foyda 
investitsiya, ishlab chiqarishni kengaytirish uchun ketadi. Foydaning shaxsiy daromad sifatida 
korxona egalari va ishchilariga tekkan qismini ular o’z ixtiyori bilan ishlatadilar. 
Foydani tadqiqotchilar tomonidan normal, me’yoriy va maksimal foyda tariqasida ham 
ajratib ko’rsatiladi. Bunday yondashish tahlilning maqsadidan kelib chiqadi. 
Foydaning turli shakllari korxonaning ish faoliyatini tahlil qilish imkonini beradigan 
ko’rsatkichlar hisoblanadi. Tahlildan maqsadga ko’ra rentabellik, realizatsiya rentabelligi va 
boshqa iqtisodiy ko’rsatkichlar hisoblab topiladi.