Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

 
Butun iqtisodiyot tarixini ma’lum bir ma’noda extiyojlarni shakllanishi tarixi 
tarzida ko’rish mumkin. 
 
Hozirgi zamon tsivilizatsiyasi darajasiga ehtiyojlar va ishlab chiqarishning bir-biriga 
ta’siri asosida erishilgan. 
Jamiyatning sotsial-iqtisodiy taraqqiyoti ehtiyojlarning yuksalib borishi iqtisodiy 
qonunida o’z ifodasini topadi. Bu qonun 
ishlab chiqarish va madaniyat rivojlanishi bilan 
inson extiyojlarining yuksalib borishini, uning miqdori o’sib, tarkiban yangilanib borishini 
ifodalaydi. 

---

 
 
Bu qonun ishlab chiqarish bilan extiyojlar o’rtasida aloqa bog’lanishlar mavjudligi va 
uning doimo bo’lishini ko’rsatadi. Ehtiyojlarning yuksalishi murakkab tarzda kechadi. 
Ehtiyojlarning cheksizligi ko’prok sotsial - ma’naviy ehtiyojlarga taalluqli. 
Adam Smit «ovqatga intilish har bir odamda kishi oshqozonini kichik sig’imi bilan 
cheklanadi, lekin qulayliklarga hamda uy-joy, kiyim-kechak, uy sharoiti va anjomlarni bezashga 
intilish aftidan cheksiz yoki muayyan chegaralarga ega bo’lmasa kerak» deb ta’kidlagan. 
Komfort (qulaylik) umuman tugamaydigan cheksiz narsa, degan Gegel. 
Ehtiyojlarni o’zgarishini o’rganish maqsadida statistikada iste’mol tovarlarini asosan uch 
guruhga bo’lib o’rganiladi:  
a) oziq - ovqat mahsulotlari;  
b) nooziq - ovqat tovarlari; 
v) uzoq muddat foydalaniladigan tovarlar.  
 Ehtiyojlarni qondirilishi iste’molda ifodalanadi. Istemolning tarkibi va ularning miqdori 
o’zgarishiga qarab ishlab chiqarishni moslashtirishga qaratiladi.  
 

---