Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Progressiv.
 Bunda ishlab chiqarish miqdori ko’payadi. Sifati yaxshilanadi, iste’mol va 
ehtiyojlar o’sadi. Uni tobora kengayib boruvchi 
spiralsimon
 harakat tarzida ifodalash mumkin. 
Bir qadar beqarorlikka qaramay, rivojlangan mamlakatlarda ishlab chiqarish ham, ehtiyojlar ham 
o’sib boradi. 
 Birinchi va ikkinchi variantda ehtiyojlarning o’sib borishiga qator omillar aks ta’sir 
ko’rsatayapti. 
Jamiyatning moddiy va ma’naviy madaniyati insonlarni ehtiyoji doirasini cheklab, eng 
zarurlarinigina mavjud bo’lishiga olib keladi. Bunga shunday hollar ta’sir ko’rsatadi: 
- moddiy va ma’naviy madaniyatni pastligi, inson ehtiyojlarining eng zarurlari bilan 
cheklanishi. Eng zarur ehtiejlar esa juda sekin o’sadi; 
- mehnat taqsimotining pastligi, turli ne’matlarni ishlab chiqarish va ehtiyojlarni oshib 
borishiga yo’l qo’ymaydi; 
- narxlarni baland, daromadlarni pastligi eng oddiy ehtiyojlarni ham qondirishga 
to’sqinlik qiladi; 
- ko’pgina mamlakatlarda aholi soni ularning yashashi uchun zarur ne’matlarni ishlab 
chiqarishga nisbatan tez o’sayapti. 
Ehtiyojlar barqaror o’sib borishini uchinchi variant ta’minlashga qodir bo’lib, u mehnat 
taqsimotining chuqurlashuvi, aholining pul daromadlari va aholi jon boshiga real boylikning 
ko’payishi bilan xarakterlanadi. Shu bilan birga bu erda ehtiyojlar bilan ishlab chiqarish o’rtasida 
qarama-qarshilik mavjud. Insonlarning hohishi bilan imkoniyati mos kelmasligi mumkin.