Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Javoblar:  
Asosiy tayanch tushunchalar: 
1v); 2a); 3g); 4b); 5d); 6j); 7e); 8i); 9yo); 10z);  
Masala va mashqlar:  
 
1.
 a)appolon uchun past narxni ushlab turish ma’qul, chunki u holda 9 mln so’m foyda 
olish mumkin. Lekin bunda aniq ishonch bo’lishi kerakki, mushtariy firmasi narxni tushirmaydi. 
b) har ikki firma uchun yuqori maksimal foyda olish uchun eng yuqori baho belgilash 
zarur. U holda 5 mln dan foyda olishadi. 
v) raqiblar o’rtasida bitimni buzish xavfi kuchli, chunki olinadigan foyda yuqori. Shuning 
uchun mumkin bo’lgan oqibatlarni ko’rsatib maxsus shartnoma tuzish;  
2. J.: agar har ikki firma ham narxni tushirish yo’lidan borsa, ularni foydasi kamayib 
ketadi. Agar biri narxni tushirib, ikkinchisi tushirmasa u holda birini foydasi 10000 so’mga 
kamayib, ikkinchisiniki 15000 so’mga ko’payadi. Demak, bunda «Kunduz»ning narxni tushirishi 
yoki ko’tarishiga javoban «Yulduz» ham bir qarorga kelish kerak. 
Bu vaziyatda eng ma’quli har ikki firma xam narxni aslicha qoldirishi. Bu ularning 
foydasini o’zgartirmaydi, lekin har bir firma alohida narxni tushirib, oladigan foydasini 
kamayishini oldini oladi. Bu echim Pareto echimi bo’ladi. 
Agar bir firma narxni tushirsa, ikkinchisi tushirmasa bozordan ayrilib qolish mumkin yoki 
aksincha bir firma narxni ko’tarsa, ikkinchisi ko’tarmasa foydasi kamayib, ahvoli tanglashishi 
mumkin. Shuning uchun hech qaysi firma o’zicha harakat qila olmaydi, chunki ikkinchi firma 
«qo’l qovushtirib» o’tirmaydi, muvofiq ravishda qaror qabul qiladi. Nesh echimi bo’yicha 
masalamizda «Kunduz» narxni tushirsa «Yulduz» ham tushirishi, aksincha ko’tarsa, ko’targani 
ma’qul.  
3. Masalani echish Lerner ko’rsatkichi:  
M
=
(R
m
-MS)
/
 R
m
=
1
/
ed, undan R
m
=
MS
.
[ed
/
(ed-1)]; 
MS
=
(TC)’
=
(10
+
18Q)
=
18; 
R
m
=
18[7:(7-1)]
=
21. 
4. J.: a) monopoliya sharoitida monopolist maksimum foyda MR
=
MS nuqtasida  

---

 
 
350-13Q
=
35
+
2Q; 
15Q
=
315:Q
=
21dona; 
TR
=
QR
=
Q(2600-7Q); R
=
2600-7Q; 
R
m
=
2600-7 x
 
21
=
2459so’m. 
b) erkin raqobat sharoitida: 
R
=
MS yoki 2600-7
=
35
+
2Q; Q
=
285 dona; 
R
on
=
605so’m.  
5. Xaridor hisoblasa traktorning narxi 28 ming dollar. Ular 4 ming dollar skidkani to’lash 
emas, o’zlari 4 ming dollar skidka olishayapti ekan. 
 Xaridor  ishonadiki  traktorni  ekspluatatsiya xarajatlari past bo’lib, uzoq muddat yaxshi 
xizmat qiladi. Bu erda narx tovarning xaridor his qiladigan qadr-qimmati asosida belgilanayapti.  
6. Qonun amal qilgan, lekin taklif shu muddat uchun noelastik bo’lib, talab bilan narx 
orqali muvozanatga keltirilgan.  
7. 30 mln dollar zarar ko’rgan. 185 dollar - jahon bozoridagi narxlar, AQSh sotgan 155 
dollar esa demping narxlari. U bozorni egallash maqsadida qo’llaniladi.  
8. 2000y 2001y 2000y 2003y narxlar farqi, so’m; 
 
9660 4000 60484 
685050 
 
Paxta tolasining o’rtacha xarid narxi 2000-2003 yillar davomida muvofiq ravishda 
ko’yidagicha o’zgargan, %da: 100, 147, 264, 706;  
Paxta xom ashyosining o’rtacha sotish bahosi, %da 100, 153, 244, 378;  
9. Real hayotda mutlok noelastik talab bilan juda xam kam uchratiladi. Sof monopolist 
o’zining narx siyosatida monopolist cheklangan. Bu eng avvalo aholining to’lov qobiliyati va 
ularni shu tovarni 
o’rniga boshqa tovarni olishlari mumkinligi bilan cheklangan.  
10. Narx diskriminatsiyasini amalga oshirish mumkin – «v» vaziyatda 
 

---