Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

5000 
 
 
 
 1000
 
«Appolon» firmasi 
past baqo 
 
 
5000 
 
 
 
 9000
 
 
 
2500 
 
 
 
 2500 
Oligopoliyalarning baho 
strategiyalari natijalari varianti 
matritsasi (ming so’m) 
 
Siz aytaylik A firma uchun qaror qabul qilishingiz kerak: 
a) sizni ustun darajadagi qaroringiz kanday bo’lardi? 
b) har ikki firma uchun qaysi bir qaror ma’qul? 
v) aytaylik, har ikki firma yuqori narx belgilash uchun «jentelmenlik» bitimi tuzdi. 
Bunday bitimga ishonish mumkinmi? Raqiblar olgan majburiyat bajarilishi uchun nima qilishi 
kerak? 
 
2. Quyida firmalar o’rtasida qabul qilgan qaroriga muvofiq to’lov matritsasi berilgan: 
 Firmalar qarori bo’yicha to’lov matritsasi  
 

---

 
 
 
«Kunduz» firmasi narxni 
1000 so’mga tushiradi 
«Kunduz» firmasi narxni 
1000 so’mga tushirmaydi 
«Yulduz» firmasi narxni 1000 
so’mga tushiradi 
- 5000 
- 5000 
- 10000 
+
 15000 
«Yulduz» firmasi narxni 1000 
so’mga tushirmaydi 
+
 15000 
- 10000 
 
 
 
 
Unda har bir firmaning foydasi qabul qilgan qaroriga qarab o’zgarishi ko’rsatilgan. Agar 
«Kunduz» firmasi mahsulotining bahosini o’zgartirmasa, «Yulduz» firmasi esa 1000 so’mga 
tushirsa, u holda «Kunduz»ning foydasi 10000 so’mga kamayadi. «Yulduz»ning foydasi 15000 
so’mga ko’payadi. Agar ikkalasi ham bozorni egallash maqsadida bir-biriga baho urushi qilib, 
narxni tushirsa 5000 so’mdan zarar ko’rishadi.  
Bo’sh kataklarni to’ldiring. Sizningcha eng ma’quli firmalarning qanday qarorga kelishi 
bo’ladi. Pareto echimi va Nesh echimi qanday qaror qabul qilish bo’ladi?  
 
3. Firma monopolist mahsulot umumiy xarajatlar ishlab chikaradi. Uning umumiy 
xarajatlari Ts
=
10
+
18Q; Bu erda Q – mahsulot hajmi. 
Bahoga nisbatan talab elastikligi E
=
7ga teng bo’lganda firma o’z mahsulotiga qanday 
baho belgilashi mumkin? 
 
4. Firma NODIR tovarini ishlab chiqaradi. Yalpi daromad(tushum) TR, me’yoriy 
daromad MR, me’yoriy xarajatlar MS quyidagi bog’liq ko’rsatkichlarda ifodalangan: 
TR
=
2600Q-7Q
2
; 
MR
=
350-13Q; 
MC
=
35-2Q; 
Q- NODIR tovarini ishlab chiqarish hajmi. 
Shchu tovarni qancha miqdorda ishlab chiqarish va qancha miqdorda sotish mumkin? 
Agar: 
a) firma monopoliya sharoitida faoliyat yuritsa; 
b) firma erkin raqobat sharoitida faoliyat yuritsa;  
 
5. Xozirgi paytda «Katerpillar» firmasi dunyoda o’zi ishlab chiqarayotgan mahsulotlar 
turi bo’yicha ulushi 75%ga teng. Firma «Katerpillar» traktorini 24 ming dollarga baholaydi. 
Raqobatdosh firmaning xuddi shunday traktori 20 ming dollar turadi. Potentsial xaridor dilerdan 
nima sababdan u traktor uchun 4 ming dollar ortiqcha to’lashi kerakligini so’raganda, u shunday 
javob beradi: 
- 20 ming dollar traktorning bahosi, raqib firmaning xuddi shunday traktori narxi bilan 
teng. 3 ming dollar - traktorning yuqori darajada ishonchliligi uchun mukofotli ustama; 2 ming 
dollar – yuqori darajada servis xizmatlari uchun mukofotli ustama; 1 ming dollar – detallari va 
ehtiyot, butlovchi kismlariga nisbatan uzoqrok muddatga kafolat qiymati. Ana endi bundan kelib 
chiqib traktorning bahosini hisoblang deydi. Xaridor xayron bo’ladi, oxir oqibat traktorni sotib 
olishga qaror qiladi.  
Xaridor nimaga hayron bo’ladi va nima sababdan u qimmat bo’lsa ham traktorni sotib 
oladi? 
 
   6.  Agar