Toshkent moliya instituti «Buxgalteriya hisobi»kafedrasi

Soliq  hisobotini  tuzish. 
Soliq  hisoboti  qog‘ozda  va  (yoki)  elektron  hujjat  tarzida 
tuziladi. 
Hisobot  soliq  to‘lovchi  tomonidan  imzolanishi  kerak,  shuningdek  agar  u  yuridik 
shaxs  bo‘lsa,  uning  muhri  bilan  tasdiqlanadi.  Elektron  hujjat  tarzida  taqdim  etilgan 
hisobot soliq to‘lovchining elektron raqamli imzosi bilan tasdiqlanadi. 
Bugungi kunda  soliqqa tortish tizimini takomillashtirish bilan bir qatorda soliqlar va 
boshqa  majburiy  to‘lovlar  bo‘yicha  hisobotlarni  yuritish,  soliqlarni  to‘lash  tizimini 
takomillashtirish,  soliq  va  Moliyviy  hisobot  shakllarini  soddalashtirish,  hamda  ular 
hajmini qisqartirish ham muhim vazifalardan hisoblanadi. 
Tadbirkorlik  sub’ektlari  faoliyati  uchun  yanada  qulay  shart-sharoitlarni  yaratish 
maqsadida  2012-yil  16  iyulda  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  «Statistik,  soliq, 
Moliyviy  hisobotlarni,  litsenziyalanadigan  faoliyat  turlarini  va  ruhsat  berish  tartib-
taomillarini  tubdan  qisqartirish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida»gi  farmoni  qabul  qilindi. 
Mazkur farmonda davlat statistika, MOLIYA, soliq va boshqa turdagi hisobotlarni hamda 
ularning davriyligini qisqartirish, shuningdek, 80 ta ruhsat berish tartib-taomillarini va 15 
ta faoliyat turlarini litsenziyalashni bekor qilish ko‘zda tutilgani ayni muddaodir. 
Ma’lumki  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  hisob  axborotlariga  bo‘lgan  ehtiyoj  o‘sib 
borishi  va  uning  ahamiyati  ortishini  inobatga  olib,  elektron  axborotlar  bazasini 

---

 
25 
shakllantirish  masalalari  muhim  ahamiyatga  egadir.  Tadbirkorlik  sub’ektlari  uchun 
yanada qulay shart-sharoit  yaratish  maqsadida  yurtboshimizning  yuqoridagi qayd  etilgan 
farmoniga  ko‘ra  soliq  to‘lovchilar  tomonidan  Davlat,  soliq,  statistika  va  boshqa 
organlariga  taqdim  etiladigan  va  ko‘p  marotaba  takrorlanadigan  turli  hildagi  hisobotlar 
2013 yil 1 yanvardan boshlab bekor qilinadi. Ushbu hisobotlarning bekor qilinishi nafaqat 
tadbirkorlik  sub’ektlarini  hisobot  tuzishga  ketadigan  vaqtlarni  tejashga,  balki  ularning 
Moliyviy mablag‘larini tejashga xizmat qiladi.    
Shuningdek,  mazkur  Farmonga  muvofiq joriy  yilning 3  choragidan boshlab, kichik 
biznes  sub’ektlari    toifasiga  kirmaydigan  korxonalar  «Asosiy  vositalar  harakati 
to‘g‘risidagi  hisobot»  va    «Debitor  va  kreditor  qarzlari  to‘g‘risidagi    ma’lumotnoma»ni, 
kichik biznes sub’ektlar esa «Debitor va kreditor qarzlari to‘g‘risidagi  ma’lumotnoma»ni 
topshirish majburiyatidan ozod etildi. Ushbu hisobotlardan olinadigan  axborotlar  boshqa 
statistik  va  buxgalteriya  hisoboti  ma’lumotlari  bilan  to‘ldiriladi.  Hisobot  tuzilishni 
soddalashtirishga  qaratilgan  ushbu  farmonning  yana  bir  ijobiy  tomoni  axborotdan 
foydalanuvchilar  oldin  ber  necha  hisobotlardan  olgan  ma’lumotlarini  endilikda  bitta 
hisobotdan olish  imkoniyatiga ega bo‘lish hisoblanadi. 
Bundan tashqari 2013 yil 1 yanvardan boshlab, 11 ta statistik hisobot shakllari bekor 
qilinib,  12  turdagi  soliq  hisobot  shakllari  va 
ularni  taqdim  etish  davriyligi  qisqaradi. 
Natijada soliq va majburiy to‘lovlar bo‘yicha soliq hisobotlari yirik korxonalarda umumiy 
tartibda  2,3  barobariga,   
kichik  biznes  sub’ektlar    uchun  esa 
1,7  barobariga  qisqaradi. 
Buning natijasida 
soliq to‘lovchi va soliq organlar sarflaydigan xodimlarining hisobotlarni 
tuzish  hamda  uni  qayta  ishlashga  ketadigan  vaqti  keskin  kamayishiga,  elektron 
hisobotlarni qabul  qilish samardorligini oshirishga erishiladi. 
Yuridik shaxs - soliq to‘lovchi qayta tashkil etilayotganda yoki tugatilayotganda, har 
bir  qayta  tashkil  etilayotgan  yoki  tugatilayotgan  soliq  to‘lovchiga  soliq  davri 
boshlanganidan  e’tiboran  qayta  tashkil  etish  yoki  tugatish  tugallangan  kunga  qadar 
bo‘lgan  davr  yuzasidan  tegishincha  topshirish  dalolatnomasi,  taqsimlash  balansi  yoxud 
tugatish balansi asosida alohida-alohida soliq hisoboti tuziladi. Mazkur hisobot topshirish 
dalolatnomasi, taqsimlash balansi yoki tugatish balansi tasdiqlangan kundan e’tiboran uch 
ish  kuni  ichida  taqdim  etiladi.  Yuqoridagi  qoidalar  o‘zgartirish,  shuningdek  boshqa 
yuridik shaxsni qo‘shib olish orqali qayta tashkil etilayotgan  yuridik shaxslarga nisbatan 
tatbiq etilmaydi.