Toshkent moliya instituti ―bank ishi‖ kafedrasi

Xalqaro kredit. 
Kredit munosabatlarining xalqaro miqyosda (davlatlar 
o‗rtasida) amalga oshirilishi xalqaro kreditning yuzaga kelishiga olib keladi.
Xalqaro kreditga xalqaro miqyosda xarakat qiluvchi kredit munosabatlari to‗plashi 
sifatida qarash zarur. Kreditning bu shaklining bevosita ishtirokchilari 
millatlararo moliya-kredit institutlari, tegishli davlat xokimiyati, kredit tashkilotlari 
va alohida yuridik shaxslar bo‗lishi mumkin.
Xalqaro kredit bir davlat, shu davlat banki, yuridik shaxsi tomonidan 
ikkinchi bir davlatga, uning banklariga, boshqa yuridik shaxslariga muddatlilik va 
to‗lovlilik asosida beriladigan kredit hisoblanadi. 
Xalqaro kredit davlat va xalqaro institutlar ishtirok etgan munosabatlarda 
pul (valyuta) shaklida, tashqi savdo faoliyatida esa tovar shaklida bo‗lishi 
mumkin.
Xalqaro kredit quyidagi xususiyatlari bilan xarakterlanadi: 
qarz oluvchi va qarz beruvchi sifatida davlat tashkilot va muassasalari, 
banklar, kompaniyalar, xalqaro valyuta kredit tashkilotlari qatnashadilar; 
qarzga olingan mablag‗lar qarz oluvchi mamlakat tomonidan daromad 
keltiruvchi kapital sifatida ishlatiladi; 
qarz beruvchi mamlakatga to‗lanadigan ssuda foizining manbasi qarz 
oluvchi mamlakat aholisi tomonidan yaratilgan milliy daromad hisoblanadi. 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
Xalqaro kredit mahalliy kredit bilan bir qatorda fondlar aylanishining
barcha bosqichlarida qatnashadi. 
Xalqaro kredit xalqaro iqtisodiy munosabatlar doirasida quyidagi 
funksiyalarni bajaradi: 
*mamlakatlar o‗rtasida kapitalning qayta taqsimlanishini ta‘minlaydi; 
*kapitalning konsentratsiyalashuviga va markazlashuviga sharoit yaratadi va 
bu jarayonni tezlashtiradi; 
*har xil valyutalarda xalqaro hisob-kitoblarni olib borishda muomala 
xarajatlarini qisqartiradi. 
Xalqaro kreditlar xarakteri bo‗yicha - davlatlararo, xususiy, firma 
kreditlariga; 
shakli bo‗yicha - davlat, bank, tijorat; 
tashqi savdo tizimida tutgan o‗rni bo‗yicha - eksportni kreditlash, importni 
kreditlashga; 
muddati bo‗yicha-qisqa muddatli-1 yilgacha, o‗rta muddatli -1 yildan 5 
yilgacha, uzoq muddatli -5 yildan ortiq muddatga; 
ob‘ekti bo‗yicha - tovar va valyuta; 
ta‘minlanganligi bo‗yicha - tovar-moddiy boyliklar bilan yoki hujjatlar bilan 
ta‘minlangan kreditlarga bo‗linadi. 
Tovar shaklida beriladigan xalqaro kredit yoki firma kreditlari tijorat 
kreditining xalqaro iqtisodiy munosabatlar sohasida qo‗llanilishi hisoblanadi va bir 
mamlakat firmasining tovari ikkinchi mamlakat firmasiga kreditga - to‗lov muddati 
kechiktirilib sotiladi. Bu jarayon odatda tratta (o‗tkazma veksel) bilan 
rasmiylashtiriladi. Eksportni kreditlashda davlat tomonidan subsidiya ajratilganligi 
uchun firma kreditlari bo‗yicha foiz stavkalari odatda foiz stavkalarining bozor
bahosidan past bo‗ladi. 
Xalqaro bank kreditlarining bank eksport kreditlari (xorijiy importyorlarga
xususiy tijorat banklari, maxsus tashqi savdo banklari tomonidan beriladigan 
kredit), evrokredit (yirik tijorat banklari tomonidan evrovalyuta bozori resurslari 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
hisobidan evrovalyutada, 2 yildan 10 yilgacha bo‗lgan muddatga, o‗zgaruvchan 
foiz stavkada kreditlar berish) kabi turlari mavjud.
Xalqaro davlat krediti ikki tomonlama kelishuv asosida rivojlangan 
mamlakatlar tomonidan rivojlanayotgan mamlakatlarga tovar yoki valyuta 
shaklida, foiz to‗lash yoki foiz to‗lamaslik sharti bilan, uzoq yoki qisqa muddatga 
beriladi. 
Xalqaro valyuta - kredit tashkilotlarining kreditlari qisqa muddatli - 1 
yilgacha (xalqaro valyuta fondining kreditlari), o‗rta muddatli - 5 yilgacha (Jahon 
tiklanish va taraqqiyot banki) va uzoq muddatli - 20 yilgacha (Evropa tiklanish va 
taraqqiyot banki va boshqalar) kreditlar berishi mumkin Xalqaro valyuta-kredit 
tashkilotlaridan olingan kreditlar xususiy tijorat banklaridan olingan kreditlardan 
(bu kreditlar bo‗yicha o‗rtacha foiz stavkasi yiliga 7-9% ni tashkil qiladi.) arzonga 
tushadi.