Toshkent moliya instituti “Bank ishi” kafedrasi

Ll.k. = Bankning pul shaklidagi aktivlari /Talab qilib olguncha majburiyatlar

Bu koeffitsiyent bankning omonatchilar oldidagi majburiyatlarini berilgan paytda bajarish layoqatini ko‘rsatadi. Ushbu ko‘rsatkichning yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan eng kichik qiymati 0,25 miqdorda xalqaro andozalarga mos ravishda takomillashtirish hamda ti­jorat banklarining moliyaviy holatiga real baho berishni 1997-yil 22-avgustda tasdiqlangan «Tijorat banklari faoliyatini tartibga solish to‘g‘risida»gi 10-sonli Qoida bo‘yicha olib boradi. Bu qoidaga asosan respublika tijorat banklari faoliyatini baholashning quyi- dagi iqtisodiy me’yorlari tasdiqlandi va ular barcha banklar to­monidan bajarilishi shart deb belgilab berildi. Bular:

• 
  bank kapitalining yetarliligi;
  
• 
  bank kapitalining uning majburiyatlariga nisbati;
  
• 
  bankning likvidlilik ko‘rsatkichlari;
  
• 
  bir qarz oluvchiga to‘g‘ri keladigan maksimal risk hajmi;
  
• 
  yirik kreditlar bo‘yicha maksimal risk hajmi;
  
• 
  bir kreditorga (jamg‘armachiga) to‘g‘ri keladigan maksimal risk hajmi;
  
• 
  qimmatbaho qog‘ozlar bilan operatsiyalarda bankning o‘z mablag‘laridan foydalanish darajasi;
  
• 
  insayderlar bilan ish olib borish me’yorlari.
  

1. 
   Bank kapitalining yetarlik koeffitsiyenti (M₁) bank kapita­lining o‘z aktivlari bo‘yicha riskni hisobga olgan holda o‘rtacha tortilgan summasiga nisbati bilan aniqlanadi:
   

M =K/A, bu yerda: M₁ — bank kapitali yetarlilik koeffitsiyenti; K — bank kapitali; A_r — risklarni hisobga olgan holda o‘rtacha tortilgan aktivlar miqdori.
Bank kapitali ikki asosiy qismdan iborat bo‘lib, bular «asosiy kapital» va «qo‘shimcha kapital» deb ataladi. Bankning asosiy kapi­tali uning umumiy kapitalining 50 foizidan kam bo‘lmasligi lozim.
Bank aktivlari o‘zining risklilik darajasiga qarab 4 asosiy gu­ruhga bo‘linadi. Birinchi guruhga riskdan holi bo‘lgan aktivlar ki- radi. Ikkinchi guruh — bu minimal riskli aktivlar, uchinchi gu- ruhga yuqori riskli aktivlar va nihoyat to‘rtinchi guruhga mak­simal riskka ega bo‘lgan aktivlar kiradi. Bu koeffitsiyentning mi­nimal miqdori 0,08 ga teng bo‘lmog‘i kerak.

2. 
   Bank kapitalining uning majburiyatlariga nisbati: