Toshkent moliya instituti a. V. Vahobov, A. S. Jcvrayev soliqlar va

Ayrim  rivojlangan  mamlakatlar  qishloq  xo‘jalik  subyektlari 

to‘laydigan  asosiy  soliq  turiari

Soliq  turiari

AQSH

Fransiya

Italiya

Buyuk

Britaniya

Germa-

niya

Daromad  soligM

+

+

+

+

+

Korporativ  soliq

+

+

+

+

+

Mol-mulk  solig4i

_**

+

-

+

_**

Yer  solig'i

+

+

_ *

-

+

Mahalliy  soliqlar 

(yer  solig‘idan 

tashqari)

+

+

+

+

+

QQS

-

+

+

+

+

Sotuvga  soliq

+

-

-

-

-

Ijtimoiy  to‘lovlar

+

+

+

+

+

*  —  daromad  solig‘iga  kiritilgan. 

**  —  yer  solig‘iga  kiritilgan.

langan  davlatlarda  qishloq  xo'jaligi  tovar  ishlab  chiqaruv­

chilari  to'laydigan  yer solig'i boshqa yuridik  shaxslarga  nis­

batan  ancha  past  miqdorda belgilangan.

Gollandiyada  bevosita  qishloq  xo'jaligi  ishlab  chiqari- 

shida  mehnatga  qobiliyatli  aholining  4  foizigina  ishlaydi. 

Bu davlatning hududi  va aholisi  O'zbekiston bilan solishtir- 

ganda bir  necha  barobarga kam.  Tabiiy  sharoiti  esa  qishloq 

xo'jaligi  mahsulotlari  ishlab  chiqarishi  uchun  anchagina 

noqulay.  Shunga  qaramasdan  ushbu  mamlakat  qishloq 

xo'jaligi  mahsulotlarini  eksport  qilish  bo'yicha  dunyoda 

uchinchi  o'rinda  turadi.  Eksportning  yillik  hajmi  taxminan 

35  mlrd.  AQSH  dollarini  tashkil  etadi.

Jahonda  samarali  faoliyat  ko'rsatayotgan  fermer  xo'ja­

liklari  AQSH  davlatida  mukammal  shakllangan  deb  atash 

mumkin.  Buning  asosiy  sabablari,  fermer  xo'jaliklariga 

yordam  dasturlarini  mablag'  bilan  ta’minlashda  federal 

hukumat  yetakchilikni  o'zida  saqlab  turganligi  bilan  izoh- 

lanadi.

Buyuk  Britaniya  soliq  tizimida  fermer  xo'jaliklarini 

soliqqa  tortish  alohida  ahamiyat  kasb  etadi.  Ushbu  mam-

---

lakatda  fermerlar  to'laydigan  asosiy  soliq  turi  daromad 

solig‘i  hisoblanib,  u  moliya  yilida  xo'jalikda  hosil  qilingan 

daromad  yoki  foydadan  belgilangan shkala bo'yicha  undiri­

ladi.  Daromad  solig'ini  undirish  maqsadida fermer xo'jalik- 

lariga beshta soliq shkalasi ishlab chiqilgan bo'lib,  unda yer, 

mol-mulklarni ijaraga berishdan olingan daromadlarga soliq 

solish,  o'rmon  xo'jaliklaridan  olinadigan  foydaga  soliq  so­

lish,  asosiy  faoliyatdan  tashqari  olingan  daromad  manbala- 

riga soliq solish,  ishchi xodimlar va yollanma mehnat qiluv- 

chilaming  daromadlariga  soliq  solish jarayonlari  aks  ettiri- 

ladi.  Fermer xo'jaliklari  uchun  moliya yili  1 -apreldan bosh- 

lanib  keyingi  kalendar  yilining  31-martida  tugaydi.  Foyda 

solig'i  moliya  yil  yakuni  bo'yicha  hisob-kitob  qilinadi  va 

hisoblangan  soliq  summasining  50  foizini  1-yanvarda  va 

qolgan  qismini  1-iyunda  budjetga  to'lab  beradi.  Ya’ni  bu 

yerda soliqni budjetga undirishda qishloq xo'jaligining mav- 

sumiyligi  hisobga olingan.