Toshkent moliya instituti a. V. Vahobov, A. S. Jcvrayev soliqlar va

9.  Savdo va  umumiy  ovqatlanish  korxonalari  uchun  yagona  soliq 

to'lovi  stavkalari  2008-yilda  qanday  belgilangan?

10.  Soliq  stavkalari  qaysi  mezonlar  asosida  tabaqalashtirilgan?

11.  Savdo  va  umumiy  ovqatlanish  korxonalarining  yagona  soliq 

to'lovi  qaysi  muddatlarda  to'lanadi?

3.2.3.  Yagona  yer  soligM

„  

........ 

1999-yilda  qishloq  xo'jalik  kor-

Yagona yer solig'ining 

,  .  . 

\  

,.J,  ..  .  .

joriy  etilishi va  ahamiyati 

xonalanm  soliqqa  tortish  tizimi­

da  tub  о zganshlar  yuz  berdi. 

O'zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  1998-yil  10-ok- 

tabrdagi  «Qishloq  xo'jaligi  tovar  ishlab  chiqaruvchilar 

uchun  yagona  yer  solig'ini  joriy  etish  to'g'risida»gi  PF- 

2086-sonli  farmoniga  muvofiq  1999-yilning  1-yanvaridan 

boshlab  qishloq  xo'jaligi  tovar  ishlab  chiqaruvchilari  uchun 

yagona  yer solig'i joriy  etildi.

Qishloq  xo'jalik  tovar  ishlab  chiqaruvchilari  uchun 

yagona  yer  solig'ini  joriy  etilishi,  o'z  navbatida  ulami 

quyidagi  soliqlar va  yig'imlami  to'lashdan  ozod  qildi:

—  foyda  solig'i;

—  qo'shilgan  qiymat  solig'i;

—  ekologiya  solig'i;

—  suv  resurslaridan  foydalanganlik  uchun  soliq;

—  yer  solig'i;

—  yerosti  boyliklaridan  foydalanganlik  uchun  soliq;

—  mol-mulk  solig'i;

—  obodonlashtirish  va  ijtimoiy  infratuzilmani  rivojlan­

tirish  solig'i;

---

—  boshqa  mahalliy  soliqlar va  yig‘imlar.

Yagona  yer  solig'i  to lovchilari  hisoblangan  qishloq 

xo'jalik  tovarlari  ishlab  chiqaruvchilari  uchun  bojxona 

to'lovlari,  davlat  boji,  litsenziya  yig'imlari,  budjetdan  tash­

qari  fondlarga  ajratmalar,  shuningdek,  aksizosti  mahsulot- 

larga  aksiz  solig'ini  to'lashning  amaldagi  tartibi  saqlab 

qolindi.

Yagona  yer  solig'ini  joriy  qilishdan  maqsad  qishloq 

xo'jalik  yerlaridan  foydalanish  samaradoriligini  oshirish, 

qishloq  xo'jalik  tovar  ishlab  chiqaruvchilarini  mehnatining 

pirovard  natijalaridan  iqtisodiy  manfaatdorligini  kuchay- 

tirish,  qishloq  xo'jalik  korxonalarini  soliqqa  tortish  tizimini 

soddalashtirish  va  bir xillashtirishdan  iboratdir.

Mazkur  soliqning  amalga  kiritilishi  qishloq  xo'jaligi 

tovar  ishlab  chiqaruvchilami  tasarrufidagi  yerlaridan  yana­

da  oqilona  foydalanishga  da’vat  etadi,  chunki  har  bir  gek- 

tar yer maydoni  uchun  undan  daromad  olish  yoki  daromad 

olmaslik  holatidan  qat’i  nazar belgilangan  miqdordagi  soliq 

summasini  to'lash  lozim  bo'ladi.

Qishloq  xo'jaligi  tovar  ishlab  chiqaruvchilari  uchun 

yagona  yer  solig'ining joriy  etilishi  soliqqa  tortish  tizimida 

uning  amal  qilishi  jarayonini  yanada  takomillashtirishdan 

dalolat  beradi.  Soliqqa  tortishning  ushbu  tizimi  xo'jaliklar 

hisobchilarining  soliqlami  hisoblash  va  to'lash  borasidagi 

ishlarini  keskin  kamaytirdi.  Ilgari  qishloq  xo'jalik  korxo­

nalari o'nlab turdagi soliqlar va yig'imlami to'lashardi.  Agar 

ayrim  soliq  turlarining  har oyda va  har yilning har choragi­

da  toianishini  hisobga  oladigan  bo'lsak,  unda  ayrim 

xo'jaliklar  davlat  soliq  organlariga  soliqlar  bo'yicha  30  dan 

ortiq  hisob-kitoblami  taqdim  etishi,  bir  yilda  ana  shuncha 

to'lov  topshiriqnomalarini  to'ldirishi  kerak  bo'lar  edi. 

Endilikda esa xo'jaliklar bir yilda bir marta bir turdagi  soliq 

summasini  hisoblab  chiqishadi.

tajriba-eksperimental  xo'jaliklari  va  ta’lim  muassasalarining 

o'quv-tajriba xo'jaliklari  yagona  yer solig'ining to'lovchilari 

bo'lib  hisoblanishadi.

Soliq  kodeksiga  ko'ra  quyidagi  shartlarga  javob  bera- 

digan  yuridik  shaxslar  —  soliq  solish  maqsadida  qish-