Toshkent moliya instituti a. V. Vahobov, A. S. Jcvrayev soliqlar va

Yer  solig'ini  hisoblab 

chiqarish  va  budjetga 

to'lash  muddatlari

Yer  solig'i  yuridik  shaxslar  to­

monidan  har  yili  1-yanvargacha 

bo'lgan  holatga  qarab  mustaqil 

hisoblab  chiqariladi  va  soliq

---

jamg‘armaga  to'lanadigan  summa  alohida  satrda  aks  ettiri- 

ladi.

Yer  solig'ini  hisoblab  chiqarish  yer  uchastkasi  haqiqat- 

da  egallagan  maydondan  kelib  chiqib  amalga  oshiriladi.

Yer  uchastkalarining  umumiy  maydonlari  to'g'risidagi 

ma’lumotlar  yer  uchastkasiga  bo'lgan  huquqni  tasdiqlaydi- 

gan  hujjatlar  yoki  yerlami  inventarizatsiyalash  dalolatno- 

malari  bo'yicha  qabul  qilinadi.

Yil davomida yuridik shaxslarda yer uchastkalariga mulk 

huquqi,  yerga  egalik  qilish  huquqi,  yerdan  foydalanish  hu­

quqi  vujudga  kelgan  (bekor bo'lgan)  taqdirda,  shuningdek, 

ular  foydalanayotgan  yer  maydoni  kengaygan  (kamaygan) 

yoki  yer solig'i bo'yicha  imtiyoz  huquqlari  to'xtatib  qo'yil­

gan  (paydo  bo'lgan)  hollarda  ular  yer  uchastkasi  ajratilgan 

(olib  qo'yilgan)  yoki  imtiyozlar to'xtatilgan  (paydo bo'lgan) 

kundan  e’tiboran  bir  oydan  kechiktirmay  davlat  soliq 

organlariga  yer  solig'i  bo'yicha  hisob-kitoblarni  taqdim 

etishlari  shart.

Hisobot  yili  davomida  yer  mulklari  tarkibida  o'zgarish- 

lar  yuz  bergan  yuridik  shaxslar  davlat  soliq  organlariga  yer 

solig'i  to'lanadigan  hisobot  yilining  1-noyabriga  qadar  yer 

solig'ining  aniqlashtirilgan  hisob-kitobini  taqdim  etadilar.

Agar  alohida  bino  bir  necha  yuridik  shaxsning  balansi- 

da bo'lsa,  yer solig'ini  har bir yuridik shaxs alohida,  egalla­

gan ishlab  chiqarish xonalariga mutanosib  ravishda to'laydi.

Ko'p  qavatli  turar  joylaming  bir  qismini  egallagan 

yuridik  shaxslar  yer  solig'ini  turar  joy  egallagan  umumiy 

maydondan  va  mazkur yuridik shaxs  tomonidan  foydalani­

ladigan ishlab chiqarish xonalarining  hissasidan  kelib chiqib 

hisoblab  chiqaradilar.

Yuridik  shaxslar  (qishloq  xo'jaligi  korxonalaridan 

tashqari)  soliqni  har  chorakda,  chorak  ikkinchi  oyining 

15-kuniga  qadar  teng  ulushlar  bilan  to'laydilar  (15-fevral, 

15-may,  15-avgust,  15-noyabr).

Agar  yuridik  shaxs  yer  uchastkasini  hisobot  choragi 

uchun  to'lash  muddati  tugaganidan  keyin  olgan  bo'lsa, 

ushbu  davr  uchun  soliqni  to'lash  muddati  bo'lib  keyingi 

chorak  uchun  soliq to'lash  muddati  hisoblanadi.

Yagona  yer  solig'ini  to'lashga  o'tmagan  qishloq  xo'jali­

gi  korxonalari  yer  solig'ini  hisobot  yilining  1-iyuliga  qa­

dar  —  yillik  soliq  summasining  20  foizini,  hisobot  yilining

1-sentabriga  qadar — yillik  soliq  summasining  30  foizini va

---

hisobot  yilining  1-dekabriga  qadar  — hisoblangan  soliqning 

qolgan  (50  foizi)  summasini  to'lashni  amalga  oshiradi.

Yil  davomida  ajratilgan  yer uchastkalari  uchun  soliq yer 

uchastkasi  ajratilgan  oydan  keyingi  oydan  boshlab  to'lana­

di.  (Masalan,  vakolatli  hokimiyat  organining  15-avgustdagi 

qarori  bilan  korxonaga  yer  ajratilsa,  u  yer  solig'ini  1-sen- 

tabrdan  boshlab  to'laydi).

Yuridik  shaxslarga  yer  solig'i  bo'yicha  imtiyoz  belgi- 

lansa,  ular ushbu  huquq  paydo  bo'lgan  oydan boshlab  soliq 

to'lashni  to'xtatadilar.  Yer  solig'i  bo'yicha  imtiyoz  huquqi 

to'xtatilgan  taqdirda  ular  yer  solig'ini  ushbu  huquq 

to'xtatilgan  oydan  keyingi  oydan  boshlab  to'laydilar.

Soliq  to'lovchi  tomonidan  ortiqcha  soliq  summalari 

to'langan  taqdirda,  agar  boshqa  soliqlar  va  yig'imlar  bo'yi­

cha qarz mavjud bo'lmasa,  ushbu  summalar soliq to'lovchi- 

ga  o'ttiz  kun  ichida  uning  yozma  arizasi  bo'yicha  qaytari- 

ladi  yoki  bo'lg'usi  to'lovlar  hisobiga  qayd  etiladi.

Yer  solig'i,  soliq  to'lovchining joylashgan  veridan  qat’i 

nazar,  hududida  yer uchastkasi joylashgan  tuman  yoki  sha- 

haming  mahalliy  budjetiga  to'lanadi  \gar  yer  uchastkasi 

ham  tuman,  ham  shahar  hududida joylashgan  bo'lsa,  soliq 

xuddi  shu  tartibda  to'lanadi.

Yuridik  shaxslaming  budjet  bilan  yer  solig'i  bo'yicha 

hisob-kitoblari  buxgalteriya  hisobi  budjetga  to'lovlar 

bo'yicha  qarzlami  hisobga  olish  hisobvarag'ida  yuritiladi.