Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
 
20.5. Mintaqaviy moliya – kredit institutlari 
 
Xalqaro mintaqaviy banklari hisoblangan Amerikalararo taraq-
qiyot banki (ATB)ning, Afrika taraqqiyot banki (AfTB) va Osiyo 
taraqqiyot banki (OTB) 1960 yillarda tashkil topgan bo‘lib, ularning 
tashkil topishiga qator ijtimoiy – iqtisodiy sabablar mavjud. Xususan: 
1) o‘sha yillari ko‘pchilik mamlakatlarda mustamlakachilik 
tuzumining ag‘darilishi natijasida siyosiy mustaqillikni qo‘lga 
kiritilishi, rivojlanayotgan mamlakatlarni jahon rivojidagi mavqeini 

---

367 
ko‘tarish va yangi iqtisodiy tuzumni joriy etishga bo‘lgan zaruriyatning 
kuchayib borishi;
2) XVJ va Jahon banki e’tiboridan chetda qolayotgan xalqaro 
mintaqaviy ijtimoiy – iqtisodiy masalalarni hal etish;
3) hududiy mintaqalar iqtisodiyotini kreditlash uchun ichki 
moliyaviy resurslardan, shuningdek tashqi manbalardan samarali 
foydalanish mexanizmini yaratish; 
4) rivojlanayotgan mamlakatlarda mintaqaviy hamkorlikni yo‘lga 
qo‘yish va rivojlantirish, shuningdek iqtisodiy aloqalarni mustahkam-
lash.
Quyidagi jadvalda nomlari keltirilgan banklar o‘rtasidagi asosiy 
farq ularning ijtimoiy – iqtisodiy, madaniy va ma’rifiy darajalarining 
turlicha ekanligi, shu bilan birga ularning geografik joylashuvi va 
aholining etnik qatlami bo‘yicha ham farq qiladi. 
Shu bilan birga, barcha banklarning a’zo mamlakatlari 1/3 qismi 
rivojlangan mamlakatlar hisoblanadi. Ovoz berish huquqining 
yuqoriligi tufayli XaTBning har qanday qarori AQSh, OTBning qarori 
Yaponiya va AQSh tomonidan bekor qilinishi mumkin. 
Quyidagi jadvalda uchta mintaqaviy bank haqida ayrim 
ma’lumotlar keltirilgan. 
 
Xalqaro mintaqaviy taraqqiyot banklari 
 
Nomi va