Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
O‘bekistonda tijorat banklari kapitaliga o‘rnatilgan
minimal talab darajasi va dinamikasi
 
Joriy etilgan 
sana 
Tijorat 
banklari uchun 
Chet el kapitali 
ishtirokida 
ochilayotgan 
banklar uchun 
Xususiy banklar 
uchun 
1.01.1998 y. 
1,5 mln. 
AQSh dol. 
ekvivalent. 
5 mln. AQSh dol. 
ekvivalent. 
0,3 mln AQSh dol. 
ekvivalent. 
1.01.2000 y. 
2,5 mln. 
5,0 mln. 
0,3 mln. 
80
Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. 2 том. Т.: Ўзбекистон, 1996. 16 – 17 б. 

---

266 
1.01.1999 y. 
2,5 mln. 
5,0 mln. 
1,25 mln. 
1.01.2005 y. 
5,0 mln. 
5,0 mln. 
2,5 mln. 
1.01.2008 y. 
5,0 mln.yevro 
ekvivalent. 
5,0 mln.yevro 
ekvivalent. 
2,5 mln.yevro 
ekvivalent. 
1.01.2011 y. 
10,0 mln. 
5,0 mln. 
5,0 mln. 
1.10.2017 y. 
100 mlrd so‘m 
Tijorat banklari kapitalining minimal miqdoriga qo‘yilgan talab 
2007 yil 31 dekabrgacha AQSh dollari ekvivalentida amalga oshirilgan 
bo‘lsa, 2008 yil 1 yanvardan boshlab evro ekvivalentida va 2017 yil 1 
oktyabrdan so‘shmda jamg‘arilishi joriy etildi. Ta’kidlash joizki, tijorat 
banklari o‘z faoliyatini dastlab boshlayotgan davrda kapitalning 
minimal miqdorini shakllantirilishi zarur bo‘ladi. Tijorat banklari 
Markaziy bankdan litsenziya olib, faoliyatini boshlagandan so‘ng esa 
kapitalning ushbu minimal miqdorini doimiy ravishda oshirib 
borishlari lozim bo‘ladi, kapitalni oshirishning asosiy mezoni sifatida 
ularning riskka tortilgan aktivlari hisoblanadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat banklari aksiyador mulkchilik 
shaklida tashkil etiladi. Bu borada 1998 yil 2 oktyabrda O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining “Aksiyadorlik – tijorat banklari faoliyatini 
takomillashtirish chora – tadbirlari to‘g‘risida” Farmoni qabul qilindi. 
Ushbu farmonga ko‘ra, tijorat banklarini boshqarishda aksiyador-
larning va bank Kengashlarining roli oshirildi. Quyidagi rasmda tijorat 
banklari tashkiliy tuzilishining namunaviy ko‘rinishi keltirilgan.
Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi bankning oliy boshqaruv organi 
hisoblanadi. Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining mutloq vakolatiga 
kiruvchi masalalar bank Kengashi yoki Boshqaruviga topshirilmaydi. 
Bank Kengashining miqdoriy tarkibi ustav yoki aksiyadorlar umumiy 
yig‘ilishi qaroriga ko‘ra belgilanadi. Aksiyadorlar soni 500 gacha 
bo‘lgan ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati shaklidagi banklarning 
bank Kengashi miqdoriy tarkibi kamida besh a’zodan, 501 dan 1000 
gacha bo‘lgan banklarda kamida etti a’zodan va 1000 dan ortiq bo‘lgan 
banklarda kamida 9 a’zodan iborat bo‘lishi lozim. 
Yopiq turdagi aksiyadorlik jamiyati shaklidagi banklarning bank 
Kengashi a’zolari umumiy soni aksiyadorlar sonidan qat’i nazar 
beshtadan kam bo‘lmasligi kerak. 
Tijorat banklarini tashkil qilish 2009 yil 8 oktyabrda qabul 
qilingan “Banklarni ro‘yxatga olish va ular faoliyatini litsenziyalash 
tartibi to‘g‘risida”gi Nizom asosida olib boriladi. Mulkchilik shaklidan 

---

267 
qat’iy nazar mamlakatimizdagi barcha tijorat banklari mazkur nizomga 
asosan tashkil etiladi va tugatiladi. 
1-rasm.