Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

Belgilangan valyuta kursi
. 
Bunday
 
sharoitda mamlakatda narxlar 
barqarorligini ta’minlash maqsadida valyuta kursini sun’iy ravishda 
ushlab turilishi Markaziy bank valyuta zahiralari kamayishiga sabab 
bo‘ladi. Tashqi qarzlar bilan bog‘liq hisob-kitoblarda muammolar 
kuchayib, parallel valyuta bozori vujudga keladi. Bu esa, o‘z navbatida 
foiz stavkalarining oshishi va qarzdorlar to‘lovga layoqatliligining 
yomonlashuviga olib keladi. 
Yuqorida qayd etib o‘tilganlardan kelib chiqib, bank tizimida 
inqirozni vujudga keltiruvchi turli omillarning ta’sir darajasini quyidagi 
jadval ma’lumotlari orqali yoritib o‘tamiz. 
 
Bank inqirozlarini vujudga keltiruvchi omillarning
ta’sir darajasi
86
 
№ 
Bank inqirozi omillari 
Ta’sir darajasi, 
% 
1 Nazorat va tartibga solishga oid kamchiliklar 
90 
2 Bank menejmentiga oid kamchiliklar 
69 
3 Savdo qoidalarining buzilishi 
69 
4 Iqtisodiy turg‘unlik(tanglik) 
55 
5 Siyosiy aralashuv 
40 
6 Afillangan shaxslarga kreditlar 
31 
7 Spekulyativ “po‘fak(ko‘pik)lar” 
24 
8 Firibgarlik 
21 
9 Davlat korxonalarini kreditlash 
21 
10 “Golland kasalligi” 
14 
11 Kapitalning chiqib ketishi 
7 
12 Sud tizimida mavjud muammolar 
7 
13 
Omonatchilar tomonidan banklardan depozitlarni 
olishning faollashuvi 
7 
86
Caprio, Gerald Jr., Daniela (1996). «Bank In solvency: Bad Luck, Bad Policy, or Bad Banking?» In: Michael 
Bruno and Boris Plescovic eds., Annual World Bank Conference on Development Economics [5, с. 5]. 

---

312 
K.V.Rudiy tomonidan amalga oshirilgan tadqiqotlarga ko‘ra bank 
inqirozlarining kelib chiqish sabablari quyidagilardan iborat
87
: 
- qadrsiz milliy valyuta; 
- dollarizatsiya darajasining yuqoriligi; 
- katta miqdordagi tashqi qarz; 
- yuqori byudjet defitsiti; 
- YaIM o‘sish sur’atining pastligi; 
- banklarni tartibga solishning zaifligi; 
- moliyaviy bozorlarning rivojlanmaganligi va ixtisoslashgan 
moliya-kredit muassasalari.