Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

Kredit uyushmalari passiv operatsiyalari
 
– bu mablag‘larni jalb 
qilish bilan bog‘liq operatsiyalardir. Kredit uyushmalari mablag‘larni 
pay badallari, muddatli va jamg‘arma depozitlar, boshqa moliyaviy 
muassasalardan kredit
sifatida jalb qilishi mumkin. Shuningdek, kredit 
uyushmalarining daromad va foydani shakllantirish bilan bog‘liq 
operatsiyalarini ham ularning passiv operatsiyalari sifatida tasniflash 
mumkin.
Kredit uyushmalarini tashkil etishning asosiy passiv operatsiya-
lari va ularni tashkil etishning talablaridan biri ustav kapitalini 
shakllantirish hisoblanadi. Kredit uyushmalari pay badallari (ustav 
kapitali) uning ta’sischilari tomonidan shakllantiriladi.
Kredit uyushmalari ustav fondi pul mablag‘laridan, shuningdek, 
mazkur tashkilot ustav fondi miqdorining yigirma foizidan 
oshmaydigan boshqa mol – mulk hisobidan shakllantirilishi mumkin. 
Kredit hisobidan va garovga olingan mablag‘lardan hamda boshqa jalb 
etilgan mablag‘lardan kredit uyushmalari ustav fondini shakllantirishga 
ruxsat berilmaydi. 
Kredit uyushmalarining muddatli va jamg‘arma depozitlari unga 
a’zo jismoniy va yuridik shaxslardan, shuningdek, yakka tartibdagi 
tadbirkorlik subyektlari hisobidan shakllantiriladi. 
Ta’kidlash joizki, kredit uyushmalarida muddatli va jamg‘arma 
depozitlar bo‘yicha to‘lanayotgan foiz stavklarining yuqoriligi 
aholining kredit uyushmalarida omonatlarni jamg‘arishga bo‘lgan 
ishtiyoqini oshirmoqda. Biroq, bu omonatlar bilan bog‘liq risklarni 
vujudga kelishiga sabab bo‘ladi. 
Kredit uyushmalari, moliyaviy muassasa sifatida qo‘shimcha 
resurslarga kuchli ehtiyoj sezadi. Kredit uyushmalari, albatta ushbu 
ehtiyojni ustav kapitali, omonatlar, taqsimlanmagan foyda hisobidan 
qondirishga alohida e’tibor qaratadi. Shunga qaramasdan, ushbu mo-
liyaviy manbalar hisobidan shakllantirilgan mablag‘lar yetarli 
bo‘lmaganda tijorat banklaridan qisqa va uzoq muddatli kreditlarni jalb 
etadi.