Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

11.2. Banklarning turlari 
Kapitalistik tuzumning rivojlanishi turli mulkchilik shakllarining 
rivojlanishiga, moliyaviy mablag‘larning alohida moliyaviy muas-
sasalar ixtiyorida markazlashuviga olib keladi. Ikkinchi jahon urushi-
dan keyin ko‘pchilik kapitalistik mamlakatlarda ayrim banklarning 
milliylashtirilishi yuz berdi. Bu o‘z navbatida banklarning mulkiy, hu-

---

197 
quqiy funksiyasi, tabiati va boshqa qator mezonlari bo‘yicha 
tavsiflanishiga sabab bo‘ldi. Zamonaviy iqtisodiyotda banklar quyidagi 
mezonlar bo‘yicha tavsiflanadi. 
Mulkiy jihatdan
– 
davlat banki, aksiyadorlik banki, kooperativ 
bank, xususiy va xorijiy kapital ishtirokida qo‘shma banklariga 
bo‘linadi
. Banklarni mulkchilik nuqtai nazardan tasniflanganda asosan 
ularning ustav kapitali tarkibida kimning ulushi 51 foizdan yuqori 
bo‘lsa, bank shu shaxslarning nomlarini oladi.
Masalan, bank kapitalining asosiy ulushi xususiy yoki kooperativ 
tashkilotlar hissasiga to‘g‘ri kelsa, mazkur banklar xususiy yoki 
kooperativ bank deya yuritiladi.
Davlat banklari kapitalining asosiy ulushi davlatga tegishli 
bo‘ladi, ko‘pchilik mamlakatlarda Markaziy banklar davlat banki 
hisoblanadi. O‘zbekistonda Tashqi iqtisodiy faoliyat Milliy banki, 
Davlat – aksiyadorlik Xalq banki, aksiyadorlik tijorat “Asaka” bank-
larning kapitali tarkibida asosiy ulush davlatga tegishli bo‘lganligi bois 
mazkur banklar davlat banklari hisoblanadi. 
Mamlakatimizda aksiyadorlik tijorat banklari sifatida, aksiya-
dorlik tijorat “Agrobank”ni, Aloqabank, Turonbank va boshqalarni 
keltirish mumkin. Mamlakatimizda yopiq turdagi aksiyadorlik tijorat 
banklari mavjud emas.
Xorijiy kapital ishtirokida qo‘shma banklar mamlakat qonunchi-
ligiga asosan belgilangan miqdordagi ustav kapitali xorijiy ishtirok-
chilar tomonidan shakllantirilsa mazkur banklar shu maqomga ega 
bo‘ladi. Mamlakatimizda xorijiy kapital ishtirokidagi banklarni tashkil 
etish O‘zbekiston Respublikasining tegishli qonun hujjatlariga muvofiq 
amalga oshiriladi.