Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
 
20.5. Mintaqaviy moliya – kredit institutlari 
 
Xalqaro  mintaqaviy  banklari  hisoblangan  Amerikalararo  taraq-
qiyot  banki  (ATB)ning,  Afrika  taraqqiyot  banki  (AfTB)  va  Osiyo 
taraqqiyot  banki  (OTB)  1960  yillarda  tashkil  topgan  bo‘lib,  ularning 
tashkil topishiga qator ijtimoiy – iqtisodiy sabablar mavjud. Xususan: 
1)  o‘sha  yillari  ko‘pchilik  mamlakatlarda  mustamlakachilik 
tuzumining  ag‘darilishi  natijasida  siyosiy  mustaqillikni  qo‘lga 
kiritilishi,  rivojlanayotgan  mamlakatlarni  jahon  rivojidagi  mavqeini 

---

367 
ko‘tarish va yangi iqtisodiy tuzumni joriy etishga bo‘lgan zaruriyatning 
kuchayib borishi;  
2)  XVJ  va  Jahon  banki  e’tiboridan  chetda  qolayotgan  xalqaro 
mintaqaviy ijtimoiy – iqtisodiy masalalarni hal etish;  
3)  hududiy  mintaqalar  iqtisodiyotini  kreditlash  uchun  ichki 
moliyaviy  resurslardan,  shuningdek  tashqi  manbalardan  samarali 
foydalanish mexanizmini yaratish; 
4) rivojlanayotgan mamlakatlarda mintaqaviy hamkorlikni yo‘lga 
qo‘yish  va  rivojlantirish,  shuningdek  iqtisodiy  aloqalarni  mustahkam-
lash.  
Quyidagi  jadvalda  nomlari  keltirilgan  banklar  o‘rtasidagi  asosiy 
farq  ularning  ijtimoiy  –  iqtisodiy,  madaniy  va  ma’rifiy  darajalarining 
turlicha  ekanligi,  shu  bilan  birga  ularning  geografik  joylashuvi  va 
aholining etnik qatlami bo‘yicha ham farq qiladi. 
Shu bilan birga, barcha banklarning a’zo  mamlakatlari 1/3  qismi 
rivojlangan  mamlakatlar  hisoblanadi.  Ovoz  berish  huquqining 
yuqoriligi tufayli XaTBning har qanday qarori AQSh, OTBning qarori 
Yaponiya va AQSh tomonidan bekor qilinishi mumkin. 
Quyidagi  jadvalda  uchta  mintaqaviy  bank  haqida  ayrim 
ma’lumotlar keltirilgan.