Toshkent kimyo texnologiyalar instituti Mavzu: Soliq va soliqqa tortishning chet el tajribasi

Endi bo’lardan tashqari har bir modelning bir-biridan farq qiladigan alohida belgilari to’g’risida to’xtalamiz, birinchi bo’lib amerikacha modelni ko’rib chiqamiz. Amerikacha model quyidagi belgilari bilan klassifikatsiyalanadi:  -soliq tizimi bo’yicha soliq to’lovchilarining tushunishi uchun murakkabligi, shu sababdan mamalakatda 50 mingdan ortiq mustaqil holda xususiy soliq maslahatchilari ish olib borib, shu tizimga doir bo’lgan muammolarni echishga harakat qilmoqda; -mamlakatning soliq tizimi juda katta boshqaruv tizimi hamda ijrochilik apparatiga egaligi bilan alohida ajralib turadi; -soliq organlari umumiy tuzilishini mamlakat miqyosida qat’iy markazlashtirishning yo’qligi, mamlakat soliq idoralarining 3 darajali, ya’ni federal, shtat va shahar darajalarining har bir vakilining to’liq qarashligi va mustaqilligi; -naqd pul bilan ishlaydigan kichik biznesning (savdo rastalaridan savdo qiluvchilar, ko’chadagi savdo va xizmatlar va shularga o’xshagan faoliyat turlari) daromadlarini nazorat  qilishning samarali usullari AQShda yo’lga qo’yilmagan; -noqonuniy daromad manbalari (o’z daromadlarini yashiruvchilar va soliqlarni to’lashdan bo’yin tovlovchilar) to’g’risida ma’lumot beruvchi ko’ngilli axborotchilar tarmog’ining mavjudligi; Jahon soliq tizimining Yaponcha modeli quyidagi asosiy belgilari bilan xarakterlanadi:  -moliya, soliq, bank, sug’urta, bojxona xizmatlari va shu kabi davlat byudjetini sarmoyaga to’ldiradigan tizimlar Yaponiya Moliya Vazirligi nazorati ostida hisoblanadi; -Yaponiyada juda yuksak darajada vatanparvarlik ruhi, mamlakatga, davlat boshqaruv organlariga, vazirliklarga, mehnat bo’limi bitimini imzolagan kompaniyaga, firmaga, muassasaga sodiqlik hissi mavjudligi va natijada kadrlar qo’nimsizligining yo’qligi, shu jumladan soliq organlari tizimida ham ko’zatilmaydi. 

soliq faoliyatining unitar shakllari mavjud bo’lib, bo’larga yagona andozalar, yondashuvlar, talqin qilishlar, soliq deklaratsiyalarining shakllari, ish printsiplarini kiritish mumkin. Noandozaviy yoki moslashgan modellar odatda ayrim kichik hududli yoki orollarda  joylashgan davlatlarda, erkin iqtisodiy zonaga ega (offshor zonali) davlatlarda va qator boshqa davlatlar (masalan, Kipr, Lyuksemburg, Maldiv orollari) soliq tizimlarida mana shu model amal qilishi mumkin. Ular uchun turli soliq imtiyozlari va engilliklari, «soliq ta’tillari» deb nomlanadigan hududlar shular jumlasidandir.