Toshkent kimyo texnologiyalar instituti Mavzu: Soliq va soliqqa tortishning chet el tajribasi

soliq faoliyatining unitar shakllari mavjud bo’lib, bo’larga yagona andozalar, yondashuvlar, talqin qilishlar, soliq deklaratsiyalarining shakllari, ish printsiplarini kiritish mumkin. Noandozaviy yoki moslashgan modellar odatda ayrim kichik hududli yoki orollarda  joylashgan davlatlarda, erkin iqtisodiy zonaga ega (offshor zonali) davlatlarda va qator boshqa davlatlar (masalan, Kipr, Lyuksemburg, Maldiv orollari) soliq tizimlarida mana shu model amal qilishi mumkin. Ular uchun turli soliq imtiyozlari va engilliklari, «soliq ta’tillari» deb nomlanadigan hududlar shular jumlasidandir. 

Jaxon soliq modellarining o’ziga xos xususiyatlari.  Amerikacha modelda:  - Federal, shtat, shahar (mahaliy) soliqlar mavjud. •Federal soliqning asosiy xususiyati shundaki, federal byudjet tarkibida to’g’ri soliqlarning ulushi katta. Aholidan olinadigan daromad solig’i federal byudjetning asosiy qismi hisoblanadi. -Amerikada har bir jismoniy shaxs o’zining soliq maqomiga ega: er-xotinning birgalikda yoki alohida soliq deklaratsiyasini to’ldirishi oilaviy ahvolga qarab guruhlanadi va soliq to’lovchiga ma’lum imtiyozlar beriladi. Daromadlarni hisoblash 3 bosqichdan iborat, ya’ni: 

Jaxon soliq modellarining o’ziga xos xususiyatlari.  Amerikacha modelda:  - Federal, shtat, shahar (mahaliy) soliqlar mavjud. •Federal soliqning asosiy xususiyati shundaki, federal byudjet tarkibida to’g’ri soliqlarning ulushi katta. Aholidan olinadigan daromad solig’i federal byudjetning asosiy qismi hisoblanadi. -Amerikada har bir jismoniy shaxs o’zining soliq maqomiga ega: er-xotinning birgalikda yoki alohida soliq deklaratsiyasini to’ldirishi oilaviy ahvolga qarab guruhlanadi va soliq to’lovchiga ma’lum imtiyozlar beriladi. Daromadlarni hisoblash 3 bosqichdan iborat, ya’ni: 

1.yalpi daromad (tushum) 2.hisoblangan daromad 3.soliqqa tortiladigan daromad, yalpi daromaddan ayrim chegirmalar va ajratmalar chegiriladi. Evropacha modelda:  Buyuk Britaniya soliq tizimi 5ta yirik guruhga bo’linish xususiyati bilan ajralib turadi: 1.To’g’ri soliqlar; 2.Egri soliqlar; 3.Mahalliy soliqlar; 4.Ishbilarmonlikka soliq; 5.Boshqa soliqlar; Bo’larning ichida to’g’ri soliqlar yuqori salmoqqa ega. Bundan tashqari: -Buyuk Britaniyada daromad solig’i boshka davlatlarnikidan farq qiladi, ularda jismoniy shaxslar daromad solig’i shedullar asosida hisoblanadi; -egri soliqlar ichida eng yuqorisi QQS, 2-o’rinda aktsiz solig’i hisoblanadi;