Toshkent kimyo texnologiya instituti


ASOSIY QURILMANING TEXNOLOGIK HISOBI



Download 1,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/5
Sana17.11.2019
Hajmi1,21 Mb.
#26249
1   2   3   4   5
Bog'liq
oltingugurtli birikmalari bolgan tabiiy gazni xemosorbsiya jarayoni bilan tozalash


ASOSIY QURILMANING TEXNOLOGIK HISOBI 

Moddiy balans 

Qurilmaga  berilayotgan  gazning  miqdori    2,3  mld/m³    yiliga    760  mm  simob 

ustuni  20°S darajada. 

Qurilmaning ishchi kuchini  340kun gazning  8 soatdagi sarfini aniqlaymiz . 

V

gaz


  =

28186


8000

= 35,23 m³/s 



 

Gaz tarkibidagi komponentlar 

H₂S  =  4.219%    umumiy 

CO₂  = 4.27%  

CH₄  = 89.14% 

C₂H₆  = 1.4% 

C

3



H

8

= 0.26%  



C

4

H



10

= 0.11%  

C₅H₁₂  = 0.33% umumiy 

 

Titrlangan eritma 

І1  yo’llanma bo’yicha MDEA ni suvdagi eritmasini 30% deb olamiz. 

Μ

6

= 119.2 yoki 3.356 mol  



І.2 

H₂S va CO₂ miqdori 

XH

2

S =  0.02 m/m 



XCO

2

= 0.03 m/m 



І.1 Gazning harorati t=45°c  

І.2 Tuyingan eritma. 

2.1Konsentratsiyasi 30% 

2.2 Nordon aralashmalarning miqdori  

Ey

4

= 0.6 m/m 



3.Yuqori  oltingugurtli  gazning  nisbatini 

H₂S ∶ CO₂ = 1: 1 nisbatda  olamiz.    Bu  gaz 

uchun  CO

₂ ning miqdorini 30% deb olamiz. 



4.H

₂S  gazi  tozalashdan  so’ng  amalyotda  gam  l/l  miqdorigacha  yutiladi  0.0013%ga 

to’g’ri keladi.gazni tozalashga tushadigan component tarkibini aniqlaymiz. 

H

2



S = 12482.2

m

3



yil

 

CO₂ = 11787 m³/yil 



C₁ = 247809.2 m³/yil 

C₂ = 3892 m³/yil 

C₃ = 722.8 m³/yil 

C₄ = 305.8 m³/yil 

C₅ =  917.4 m³/yil 

Jami 278000 m³/yil 

H₂S = 2.525 m³/soat 

CO₂ = 2.401 m³/soat 

C₁ = 50.06 m³/soat 

C₂ = 0.7875 m³/soat 

C₃ = 0.14625 m³/soat 

C₄ = 0.061875 m³/soat 

C₅ = 0.185625 m³/soat 

Jami 56.21 m³/soat 

Xar bir komponentning mol/soatini aniqlaymiz      

    


 Ncpr =

V · Hm³/soat

24.04Hm³/kmol

 

   



   Ngaz  =

3475


24.04

= 2.3 kmol/soat   

H

₂Sning eritmada yutilgan miqdorini aniqlaymiz: 



(4.49 − 0.0013)

34.75


24.04 · 100

= 1050  kmol/soat 

CO

₂ning eritmada yutilgan miqdorini aniqlaymiz:  



(4.27 ∗ 4,27 ∗ 0.03) =

34.75


24.04 · 100

= 699,3  kmol/soat 



Jami yutilgan nordon gazlar 

EP = 1050 + 699,3 = 1749,3 kmol/soat 

Nordon gazlarni yutish uchun kerak bo’lgan eritma miqdorini aniqlaymiz 

L =


1749.3

1.848


= 946.4m³ 

946.2ni 30%ni MDEA deb qabul qilamiz. 

H₂S = 251.1 kmol/soat 

CO₂ = 238.8 kmol/soat 

C₁ = 4986.1 kmol/soat 

C₂  = 78.3 kmol/soat 

C₃ = 14.5 kmol/soat 

C₄ = 6.16 kmol/soat 

C₅ = 18.16 kmol/soat 

Xar bir komponentni kg/soatdagi miqdorini aniqlaymiz m=n·M 

H₂S = 8538.9 m/soat 

CO₂ = 10509.0 m/soat 

C₁ = 79779.8 m/soat 

C₂ = 2349.2 m/soat 

C₃ = 639.8 m/soat 

C₄ = 356.9 m/soat 

C₅ = 1328.7 m/soat 

Jami: 103502 m/soat. 

1m³da yutiladigan nordon gazlarni miqdorini aniqlaymiz: 

∆EX  = (0.6 − 0.005) · 3.36 = 1.848 m/l  yoki  1.848kg mol/l 



 

Moddiy balans gaz uchun sarf 

H₂S = 8538.9                                                              H₂S = 2561.3         

CO₂ = 10509.0 

CO₂ = 3152.7 

C₁ = 79779.8 

C₁ = 79778.9 

C₂ = 2349.2 

C₂ = 2349.2 



C₃ = 639.8                                                                   C₃ = 642.5 

C₄ = 356.9 

C₄ = 356.9 

C₅ = 1328.7 

C₅ = 1328.7 

Jami ∶ 103502 

Jami: 90168.4 

 

Absorberning issiqlik balansi 

 

Absorberning  issiqlik  balansi  tuyingan  eritmaning  chiqish  haroratini 



aniqlash maqsadida aniqlanadi. 

Q

kirish



= Q

sarf


 

Q

c



+ Q

p

+ Q



abc

= Q


or

+ Q


rp

+ Q


p

 

Q



c

= V


c

· C


c

· t


c

 

Qp = L · p · Cp · tp 



Qot = VH₂S · 381 + VCO₂ · 516 

Qor = Vor · Cor · tor 

Qn = 0.03 Qkirish 

Qnp = LH · CH · tH 

H

H

· C



H

· t


H

= V


H₂S

· C


H₂S

· t


n

− V


CO₂

· C


CO₂

· t


n

· H


p

· C


p

· t


p

  

HH · CH · tH = tH/VH₂S · CH₂S · VCO₂ · CCO₂ · Hp · Cp 



Qc = 34.75m³/soat  ·  Q4093kkol/m³ gpad · 25c = 575.5kkal/soat. 

Q

abc



= 2.525m³/s  ·  381 + 2.401m³k  ·  516 kkal/m³  = 2200.9kkal/soat 

QHp = Qc + Qp + Qabc = 2035995.5 kkal/soat 

Qp = 00,3 · 2035995,5 = 61079.8 kkal/soat 

QHp = φHp − (φor + Qn) 

QHp = 2035995.5 − 1938923.1 + 319671.6 = 777400kkal/soat 

QHp


777400

2.525 · 0.38 + 2.401 · 0.609 + 205375 · 0.82

= 46°c 

 

Absorberning texnalogik xisobi 

Dastlabki ma’lumotlar; gazning unumdorligi 



 

V₁ m³/s 275000. Vp m³/s 4807.69  chunki  bosim  1atm  52.  Tozalash 

harorati t°S. Gazning solishtirma og’irligi 

X₀ 0.753 kgs/m³.  Xp 42 kgs/m³ 

Siqilish qiymati: z=0.9 

Ertmaning miqdori: 

30% MDEA       

H

1



m

3

s



294 

H₂ m³/s 126. 

Eritmaning  solishtirma  og’irligi  Xm  720  kg/m³.  Tarelkalar  orasidagi 

masofa.eritmaning tortishosh yuzasi: F 

 DH

CM

= 70. Absorberning diametrini aniqlash 



va gazning maksimal qushimcha tezligini aniqlash. 

Gazning ishchi qismida bo’lish: 

Wish = Cish · K₁ · K₂ =  

√X

n



− X

X₁



 m/s 

C₁

max



= 0.045 C

Hmax


ish

= 0.105[5] 

Kompleks 

X



=  

h₁

VH₂



 (

X₁

φ



n

)½ 


X₁ =  

2941000


34.75

 ·

42



720

= 30,48 m/s 

X1 =

126 · 1000



3475

·

42



720

= 130.6 m/s 

K

₁=0.85 yuklanish qiymati 



K

₂=0.85 qiymat 

W

₁max


ishchi

= 0.147 · 0.85 · 0.85 

√720 − 42

42

= 0.136m² 



W

2max


ishchi

= 0.148 · 0.85 · 0.85 

√720 − 42

42

= 0.42m² 



 

Tarelkaning ichgi qismi 

F

ishchi 



=

Vp

3600 · W



max

ishchi


∶ m² 

F

₁ishchi



  =

4807.69


3600 · 0.136

= 9.81 m² 

F

₂ishchi


=  

4807.69


3600 · 0.42

= 3.17 m² 



hv₁ =  40m³/m²                hv₂  = 18m³/m 

B₁ =


244

40 


= 7.3m B₂ =

126


18

= 6.9m 


 

Qurilmaning maydoni 

F =  


B−S

2

;            S- tarelkaning eni 



F₁ =

7.3 − 0.25

2

=  0.91m² 



F₂ =

6.9 · 0.200

200

=  0.69m² 



FK = Fishchi · 1.05 + νger m² 

FK₁ = 9.81 · 1.05 + 0.91 = 11.21m² 

FK₂ = 3.71 · 1.05 + 0.69 = 𝟒𝐦² 

 

Absorber diametric 

 

Dum√


Fk

0.785


                    Dum₁ = √

11.21


0.785

  = 3.7           Dum₂ = √

4

0.785


= 2.2 

Absorberning u/n standart diametr tanlaymiz. 

W

ichki


=

v

3600∗0,785∗D



2

     


 

W

ichki



=

4807,06


3600∗0,785∗3,2

2

=  0,166 



G‘

ar

= 100 [1 − √1 − 3,2 ∗ 10



−3

[pr ∗


1

G‘

k



+ 3,2⎟

LV

n



3

2



0.4 ∗ 6

aaTB


+ 6,3]] 

N=2 tarelkaning yuqori aktivli ishchi diapazona. D a/b=10mm diametri  

h

V

2



 

=

29,4



7,3

= 40,2 mm 

h

V

11



 

=

126



6,3

= 18,3 mm 



F

ert


1,6 ∗

0,166


2 √42

100 (1 − √1 − 3,2 ∗ 10

−3

[40 + 3,2] 82)



2/3

+

04 ∗ 70



10

= 0,026 mm 

F

erty


= 6,8% 

Tarelkaning gidravlik xisobi 

∆h = (h

1

∗ h



c

∗ w)


2/3

 

h



1

= 3,2                 ∆h

1

= 3,2 ∗ 1,02 ∗ 40,2



2/3

= 3,49 mm 

h

2

= 1,02                 ∆h



2

= 3,2 ∗ 1,02 ∗ 18,3

2/3

= 2,74 mm 



Quruq tarelkaning qarshiligi mm 

∆P

qur



= ρ

W

0



2

∗ F


r

2g

 



S=1,1Quruq gorelkaning qarshilik qiymati 

W

I−II



=

W

ish



F

cB

=



0,136

0,068


= 2    ∆P

sypI−II


=

1,1 ∗ 4 ∗ 42

2 ∗ 9,8

= 9b4mm 


Tarelkadagi suyuq qatlam qarshiligi  

∆P

j



= φ(h = ∆h)X

j

     



φ = 1 a= ratsie qiymat 

X

n



=

XW

c



X

form


=

720


986

= 0,73 mm 

∆R

j

1



= 1(40 + 3,49) ∗ 0,73 = 31,7 mm 

∆R

j



y

= 1(40 + 2,74) ∗ 0,73 = 31,2 mm 

∆R = ∆R

sux


+ ∆R

j

 



∆R

1

= 89 + 31,7 = 40,6 mm 



∆R

II

= 8,9 + 31,2 = 40,1 mm 



H =

R ∗ ∆Pj


∆P J

;   H


II

< 𝐻      

H

II



2

=

4,5 ∗ 31,7



0,73

= 1,95      195 < 600 

H

II

II



=

4,5 ∗ 3,17

0,73

= 1,92      192 < 600 



F

e n ot


= √

H

−2



∗ B

1

3600



2

∗ ∆P


j

∗ b


;    R



= 190 

F

II



I

c

n



∗ otv = √

294


1

∗ 190


3600

2

∗ 40



= 0,073mm 

F

shotv



= √

126 ∗ 190

3600

1

∗ 40



= 0,071 

ρ =


F

sl 


∗ otv

B

2



 

ρ



=

0,173


7,312

= 0,048 mm 

ρ

II

=



0,071

6,912


= 0,02 mm 

ρ



= 50mm 

ρ

II 



= 20mm 

∆: h = h


n

+ ∆h + ∆P + ∆P

jn

+ ∆ 


H ≔ 40 + 3,49 + 40,6 + 31,7 + 10 = 176 mm 

h

II



I

≔ 40 + 2,74 + 40,1 + 31,240 = 124 mm 

H

n



=

h



h

n

;         h



k

= 0,4 mm 



H

n



=

1,26


0,4

= 315 mm 

H

h



=

124


0,4

= 310 mm 

Absorber balandligi 

Absorberning ishchi balandligi 

H

p

= h



1

+ H


1

+ H


2

 

h



1

− p astki qism balandligi 

h

2

− yuqori qism balandligi 



H

I

− qurilmaning tarelka egallagan qismining balandligi. 



Qurilmaning pastki va yuqori qismlarini teng deb olamiz. 

h

1

− h



2

= 1,8m 


H

T

2



(N

p

− 1)hT 



N

p

− tarelkalar soni  



h

1

−tarelkalar orasidagi masofa  (N



p

2

N



T

)

2



 

N

T



−nazariy tarelkalar soni 

 

ch − K



1

P ∗ K tarelka  

N

T

=



8(1 − φ

a

)



log(1 − φ)

 

𝜑



a

- Komponentning absorberda bo‘lish koefitsenti 

𝜑-Komponentning tarelkada bo‘lish koefitsenti 

φ

a



=

(F

CO



2

)b

x



− (F

n

CO



2

)

(FCO



2

)

 



R

r

=



1

1

B



2

+

m



ρmch

 

K



2

ahk


𝓌n

 ;  φ = 1 − e  Br, Bm .   

φ − gaz va suyuq faza moddaning almashinish koefitsenti. 

Br = BrS ∗ Fp    BchS 

Fp(m

2



BchS = AW

H

m



P ∗ h

h

 



A = 41700  m2  1,4 = 0,5 ∗ 7107ø 

M

0



= h

h

= 0,04m 



Kirish: 

41700 ∗ 0,29 ∗ 0,040,5  = 2410 m/g m

2

 

F



10

= 8,84 m


2

 

Br = 2419 ∗ 8,84 = 2138,96 m/g 



Bj = Bj ∗ S ∗ Fr h 

BmS = AWnpm ∗ h0 

BmS = 240 ∗ 0,290,55 ∗ 0,0040,58 = 24,1 m/m

2

 



A = 240 m = 0,35;  H = 0,58 h0 = n

h

= 0,04m 



B

4

= 24,1 − 9 − 81 = 236,4 



m

1

2



mCO

2

1 − (kg



+ ∑ R ∗ 2 ∑ K + l

) ∗ l 0,75



 

Absorbent konsentratsiyasi 

    

S =


FDEA∗BH

2

O



JDEA∗9H

2

O



 

S = (JDEA) ∗

28 ∗ 70,4 ∗ 988

61,1 ∗ 32276,9

= 1,43 Kmol/m

3

 



m =

2,33


1 − 0,03 + 0,051 + 0,07 ∗ 3 − 0,17 ∗ 1) ∗ 1,43

= 9,82


Kmol

m

 



K

2

=



1

1

18573 +



9,82

125


= 12,8 Kmol/m

3

 



Z =

0,64


h

0

F



r

0,2


We

0c

φ



ch

0,3


(

mj

MW



F

r



= 0,22, We − Vebro kriteriysi  

Eritmaning suvdagi qovushqoqligi va suvning harorati 

Vebero kreteriysi 

We =


F

gpjh


o

2

=



0,054

9,21 ∗ 989 ∗ 0,042

= 0,0035 mg/m

3

 



φ

=



√Fn

1 + √Fr


=

√0,22


1 + √0,22

= 0,319 mg/m

3

 

a =



0,64

0,04


∗ 0,22

0,2


∗ 0,0035

0,6


(

0,94 ∗ 10

−3

0,55 ∗ 10



−3

) = 0,482 mg/m

3

 

φ = 1 ∗ e =



12,8 ∗ 0,48 ∗ 0,059

0,29


= 0,92 mg/m

3

 



N

T

=



1 − 0,70021

1 − 0,92


= 3,75  ≈ 4mg/m

3

 



N

T

= (32 − 1) ∗ 0,3 = 9,3mg/m



3

 

Absorberning ishchi balandligi 



N

p

= 1,2 + 8,3 + 1,2 = 10,6m



 

 

 

ATROF



MUHIT MUHOFAZASI 

Hozirgi  vaqtda  jahon  fan-texnika  taraqqiyoti  jadal  rivojlanishi  munosabati 

bilan  tabiiy  zahiralardan  xo’jalik  maqsadlarida  tobora  ko’proq  foydalanilmoqda. 

Buning  ustiga,  dunyo  aholisi  yildan-yilga  o’sib  borib,  ko’proq  miqdorda  oziq-

ovqat, yoqilg’i, maxsulot  va boshqa narsalarni ishlab chiqarish talab qilinmoqda. 

Bu  esa  o’rmonlar  egallab  turgan  maydonlarning  jadal  sur’atlarda  qisqarishiga, 

cho’l-sahrolarning bostirib kelishiga, tuproqning buzilishiga, atmosferaning yuqori 

qismida  joylashgan  ozon  to’sigi  kamayib  ketishiga,  yer  havosining  o’rtacha 

harorati ortib borishiga va boshqa holatlarga sabab bo’lmoqda. 

Ekologik  xafvsizlik  kishilik  jamiyatining  buguni  va  ertasi  uchun  dolzarbligi, 

juda  zarurligi  bois  eng  muhim    muammolar  jumlasiga  kiradi.  Bu  muammolar 

amaliy  tarzda  xal  etilsa,  ko’p  jihatdan  hozirgi  turmushning  axvoli  va  sifatini 

belgilash  imkoniyatini  beradi.  Iqtisodiyotning  ishlab  chiqarish  bilan  bog’liq 

tarmoqlarini  ekologik  jihatdan  zararsiz  texnologiya  yordamida  rivojlantirishni 

ta’minlash  imkoniga  ega  bo’ladi.  Ma’lumki, tabiatning  holati  birdaniga  va  darhol 

yomonlashib  qolmaydi.  Bu  jarayon  uzoq  vaqt  davom  etadi.  Boshqacha  aytganda, 

ekologik vaziyat asta-sekin yomonlasha boradi. 

Taraqqiyotning  hozirgi  bosqichida  inson  bilan  tabiatning  o’zaro  ta’siriga  oid 

bir  qator  muammolarni  xal  etish  faqat  bir  mamlakat  doirasida  cheklanib  qola 

olmaydi.  Ularni  butun  sayyoramiz  ko’lamida  xal  qilish  zarur.  Ko’rinib  turibdiki, 

tabiiy  muhitni  inson  yuritadigan  xo’jalik  faoliyatining  zararli  ta’siridan  ximoya  

qilish  bilan  bog’liq  bo’lgan  ko’pgina  muammolar  keng  ko’lam  kasb  etadi.  Shu 

sababli ular faqat xalqaro hamkorlik asosida xal qilinishi lozim. 

Bo’lajak  mutaxassislarda  ilmiy  va  amaliy  masalalarni  echish  jarayonida 

ekologik  ong  va  fikrlash  qobiliyatlari  tarbiyalanib  shuningdek  takomillashib 

borilishi  kerak.  Ekologik  ongli  va  fikrlovchi  mutaxassis  yaqin    kundagi  tabiatda 

ro’y  berayotgan  o’zgarishlarnigina  ko’ribgina  qolmay,  balki  kelajak  10  yilliklar, 

xatto  100  yilliklardan  so’ng  ro’y  berishi  mumkin  bo’lgan  o’zgarishlarni  ham 

oldindan bila olishi kerak. Demak, mutaxassislarga atrof muhitni muxofaza qilish 



sohasida,  inson  va  uning  faoliyati  sohasida  to’liq,  integral  bilimlar  berilishi 

zarurdir. 

Ekologik  muammolarni  xal  etish  ikkita  yo’nalishda  olib  borilishi  mumkin: 

birinchi  yo’nalish  –  bu  sanoat  chiqindilari  tarkibidagi  zaharli  moddalarni 

zarazsizlantirish  va  tozalash  uchun  kerak  bo’lgan  moslamalarni  hamda  samarali 

usullarni    qo’llash;  ikkinchisi  esa  –  chiqindisiz  texnologik  jarayonlarning  asosiy 

prinsiplarini ishlab chiqishdir. 

Bunday  ekologik  jihatdan  zarazsiz  bo’lgan  ishlab  chiqarish  jarayonlarini 

yaratish va ulardan to’g’ri foydalanish uchun shu yo’nalishlarda chuqur bilimlarga 

ega bo’lgan yuqori malakali bakalavrlarni tayorlash zarurdir. 

Talabalarga  uzluksik  ekologik  ta’lim  berish  borasida  “Ekologiya”  fanini 

o’qitish  bilan  birgalikda  bitiruv  ishlarida  “Ekologiya”  bo’limini  ishlab  chiqish 

kiritilgandir. Bitiruv ishlariga ushbu bo’limni kiritishdan maqsad – mutaxassislarni 

tayorlashning  oxirgi  bosqichida  talabalar  tomonidan  atrof  muhitni  muhofaza 

qilishning asosiy qonuniyatlarini, prinsiplarini va usullarini o’zlashtirib olganlarini 

va bu bilimlardan kelajak faoliyatlarida foydalana olishlarini aniqlashdir. 



 

O`zbekiston Respublikasida ekologiya sohasida qabul qilingan qonunlar 

O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining   qoida-talablari  va tamoyillari   

asosida  atrof  tabiiy  muhitni  muhofaza  qilish,  tabiiy  resurslardan    oqilona 

foydalanish va aholining  ekologik xavfsizligini  ta'minlashga  qaratilgan  qonunlar  

qabul  qilinad.  Ushbu  bo’lim  bitiruv  ishiga  albatta  kiritilishi  shart  qismlardan  biri 

bo’lishi  bilan  birga  bitiruv  ishidagi  ishlab  chiqilayotgan  masalalar  bilan  uzluksiz 

bog’langandir. 

Asosiy  qonunimizda  davlat  ekologiya  siyosatining    asosiy    yo`nalshlari 

belgilansa,  ushbu  konstitutsion    qoidalarga    mos  ravishda    qabul  qilinadigan 

qonunlarda    atrof  tabiiy  muhitni    muhofaza  qilish,  tabiiy  resurslardan    oqilona   

foydalanishning  talablari, mexanizmi mustahkamlanadi. 

Respublikamiz mustaqilikka  erishgandan so`ng  O`zbekiston Respublikasida 

quyidagi qonunlari qabul qilindi: 


­  O`zbekiston  Respublikasining    «Tabiatni  muhofaza    qilish    to`g`risida»  gi 

qonuni; 


­  O`zbekiston  Respublikasining    «Alohida  muhofaza    etiladigan  tabiiy  xududlar  

to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston  Respublikasining  «Davlat  saniyatariya  nazorati  to`g`risida»  gi  

qonuni; 


­  O`zbekiston  Respublikasining  «Suv  va  suvdan  foydalanish    to`g`risida»  gi 

qonuni; 


­  O`zbekiston  Respublikasining  «Atmosfera    havosini    muhofaza    qilish 

to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston  Respublikasining    «O`simlik  dunyosini  muhofaza    qilish  va  

ulardan foydalanish to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston  Respublikasining  «Hayvonot    dunyosini    muhofaza    qilish  va  

ulardan  foydalanish   to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston Respublikasining «Yer kodeksi»; 

­  O`zbekiston Respublikasining «Yer osti boyliklari to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston Respublikasining  «Davlat  yer kadastri  to`g`risida» gi qonuni; 

­  O`zbekiston Respublikasining «O`rmon  to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston Respublikasining «Ekologik  ekspertiza to`g`risida» gi qonuni; 

­  O`zbekiston Respublikasining «Metrologiya to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston Respublikasining «Standartlashtirish to`g`risida» gi qonuni; 

­  O`zbekiston  Respublikasining    «Xizmat  va  mahsulotlarni    sertifikatlashtirish 

to`g`risida» gi  qonuni; 

­  O`zbekiston  Respublikasining  «Aholini  va  xududlarni    tabiiy  hamda  texnogen  

xususiyatlari favqulodda  vaziyatlardan  muhofaza qilish  to`g`risida» gi qonuni; 

­  O`zbekiston  Respublikasining  «Gidrotexnika    inshootlarining    xavfsizligi  

to`g`risida» gi qonuni;  

­  O`zbekiston Respublikasining «Chiqundilar  to`g`risida» gi qonuni; 

­  O`zbekiston  Respublikasining    «Radiatsiya    xavfsizligi    to`g`risida»  gi  qonuni 

va boshqalar. 



Ushbu  qonunlarda    tabiatni  muhofaza  qilish,  tabiiy    obyektlardan    oqilona 

foydalanish va  aholining ekologik xavfsizligini   ta'minlash bilan bog`liq ijtimoiy  

munosabatlarning      maqsadi,  vazifasi,  obyekt  va  subyektlari,  tabiiy  resurslarning  

huquqiy    holati,    ushbu  sohada    yuridik    va  jismoniy    shaxslarning    huquqlari, 

majburiyatlari,  erkinliklari,  kafolatlari  va  vakolatlari,  tabiiy  resurslardan 

foydalanish  va    ularni

 

muhofaza  qilish    tartibi,  muddati    va  talablari,  ekologik  



qonunchilik  talablarini    buzganlik    uchun  yuridik    javobgarlik    chora-tadbirlari  

kabi  ekologik-huquqiy qoida talablari belgilangandir.  

Shuning    uchun  ham  yuqorida  ta'kidlangan      O`zbekiston  Respublikasining  

Qonunlari  ekologik munosabatlarni  tartibga  solish uchun  qabul qilingan  bo`lib, 

ekologiya  huquqining  maxsus manbasi  sifatida e'tirof  etiladi. 

Shuni alohida  ta'kidlash  lozimki  tabiat-jamiyat  tizimidagi  o`zaro  ta'sirlar  

ya'ni ekologik ijtimoiy munosabatlarning  doirasi keng  va murakkab bo`lib,  ularni 

tartibga    solish    jarayenida  jamiyat  va  davlat  hayotining    barcha  vositalaridan  

foydalanadi  ya'ni nafaqat ekologiya  huquqining maxsus  qoida-talablaridan, balki 

boshqa    huquq  sohalarining    qoida-talablarini  muvofiqlashtirgan  holda  

qo`llaniladi. 

Demak,  ekologik  huquqiy  mexanizmini    ta'minlashdaa    turli    huquq 

sohalarining    quyidagi  me'yoriy  hujjatlari    ham  ekologiya  huquqining    manbasi 

sifatida ham qaraladi: 

O`zbekiston Respublikasining  Jinoyat kodeksi; 

O`zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi; 

O`zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi; 

O`zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi va boshqalar. 

Ushbu  qonun  hujjatlari    ham  ekologik  qoida  talablarni    belgilagan  holda 

ekologiya    huquqidagi    maxsus    qoida-talablar    bilan  bog`liq    ravishda    ekologik 

qonunchilikni   buzganlik uchun intizomiy, ma'muriy,  jinoiy, fuqarolik  

 

 



 

1 jadval 


Download 1,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish