Toshkent kimyo-texnologiya instituti

Yo‘altiruvchi  maksadlar.  Yo‘naltiruvchi  maqsadlar  eng  katta  ko‘lamdagi 
ta’lim  jarayonining  maksadlarini  belgilaydi.  Masalan,  biror  mutaxassislikni 
                                                            
7
 
Sharples, M., McAndrew, P., Weller, M., Ferguson, R., FitzGerald, E., Hirst, T., Mor,Y., Gaved, M. and 
Whitelock, D. (2012). Innovating Pedagogy 2012: Open University Innovation Report 1. Milton Keynes: 
The Open University p.13 

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
111
 
egallash  buyicha  o‘quv  maqsadlari.  Bu  maqsadlar  odatda  davlat  talim 
standartlarida  o‘z  aksini  topadi  va  qonuniy  xujjat  xisoblanadi.  Ular  ta’lim 
jarayoniga  qo‘yilganumumiy  talablarni  aniqlaydi  va  uning  umumiy  yunalishini 
belgilab beradi.     Umumiy maksadlar.  Umumiy  maksadlar kichikrok ko‘lamdagi 
ta’lim  jarayonlariga  taallukli  bulib,  uning  mazmuni  yo‘naltiruvchi  maksadlardan 
kelib  chikadi.  Masalan,  biror  fan  buyicha  o‘quv  maksadlari.  Umumiy  maksadlar 
xam xar bir fan bo‘yicha tuzilgan davlat ta’lim standartlari ko‘rinishida belgilanishi 
mumkin.  Umumiy  maksadlar  yo‘naltiruvchi  maqsadlarni  o‘z  qamrov  kulami 
darajasida  oydinlashtiradi  va  aniklashtiradi.  SHunday  bo‘lsada,  yo‘naltiruvchi 
maksadlar xam ta’lim oluvchi egallashi lozim bo‘lgan bilim, ko‘nikma, malaka va 
xulq xakida umumiy tasavvurni beradi. U xam o‘z navbatida pastki kulamda yanada 
aniklashtirilishi va oydinlashtirilishi lozimbo‘ladi.  Anik maqsadlar (kutilayotgan 
natijalar). Anik  
maqsadlar  eng  kichik  kulamdagi  ta’lim  jarayoniga  taallukli  bo‘lib,  uning 
mazmuni  o‘z  navbatida  umumiy  maksadlardan  kelib  chikadi.  Masalan,  biror  bir 
darsning  maksadi.  Anik  maqsadlar  aniq  ifoda  etilganligi  tufayli  ta’lim  jarayonida 
muxim  o‘rin  tutadi.  Ular  biror  bir  mavzuga  oid  dars,  amaliy  mashg‘ulot  bo‘yicha 
o‘lchanishi  mumkin  bo‘lgan  anik  yakuniy  bilim,  ko‘nikma,  malaka  va  xulkni 
ifodalaydi. SHuning uchun ularni ifodalashda maksadlar bilan birga ularga erishish 
ko‘rsatkichlarini, baxolash mezonlarini va bu natijalarga  erishish uchun yaratilishi 
lozim  bo‘lgan  shart-sharoitlar  (asbob-uskunalar,  materiallar  va  boshqa  zaruriy 
vositalar)  tavsifini  xam  berish  lozim  bo‘ladi.  Aniq  maksadlar  odatda  ta’lim 
muassasalari o‘qituvchilari tomonidan ishlab chiqiladi. SHuningdek, bu maqsadlar 
yukorida  turgan  mutasaddi  ta’lim  muassasalari,  ilmiy-metodik  kengashlar 
tomonidan  ishlab  chikilishi  va  amaliyotga  tadbiq  qilinishi  mumkin.                 
Aniq o‘quv maksadlari moxiyatiga ko‘ra uch soxaga bo‘linadi (1 - rasm). 
• Kognitiv  (nazariy  bilimlarni  uzlashtirish  bilan  bog‘lik)  o‘quv  maksadlari 
soxasi; 
• Psixomotorik 
(amaliy 
xatti-xarakatlarni  o‘zlashtirish  bilan  bog‘lik) 
o‘quv maqsadlari soxasi; 
• Affektiv  (xulqo‘zini  tutish,  atrof-muxitga  va  tevarak  atrofdagilarga 
munosabatning  shaqllanishi  va  kadriyatlarni  o‘zlashtirish  bilan  bog‘lik)  o‘quv 
maqsadlari soxasi. 
 
 
 
 
 
 
 

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
112
 
 
 
 I