Toshkent kimyo texnologiya instituti shaxrisabz filiali

Аbsorbtsiya jarayonini olib borish usullari
Xalq xoʼjaligining turli tarmoqlarida absorbtsiya jarayonini tashkil etishda quyidagi printsipial sxemalar qoʼllaniladi:
- parallel yoʼnalishli;
- qarama - qarshi yoʼnalishli;
- bir pogʼonali, qisman retsirkulyatsiyali;
- koʼp pogʼonali, qisman retsirkulyatsiyali.
Parallel yoʼnalishli sxema 5.15a-rasmda koʼrsatilgan. Bunda gaz oqim va absorbent parallel (bir xil) yoʼnalishda harakatlanadi. Аbsorberga kirishda, absorbtiv kontsentratsiyasi katta boʼlgan gaz faza, absorbtiv kontsentratsiyasi past boʼlgan suyuq faza bilan toʼqnashuvda boʼlsa, qurilmadan chiqishda esa absorbtiv kontsentratsiyasi kichik boʼlgan gaz faza, absorbtiv kontsentratsiyasi yuqori boʼlgan suyuqlik bilan oʼzaro taʼsirda boʼladi.
Qarama - qarshi yoʼnalishli sxema 5.15b-rasmda koʼrsatilgan.
Ushbu sxemali absorberlarning bir uchida absorbtiv kontsentratsiyasi yuqori gaz va suyuqlik toʼqnashuvda boʼlsa, ikkinchi uchida esa — kontsentratsiyalari past fazalar oʼzaro taʼsirda boʼladi.
Qarama-qarshi yoʼnalishli sxemalarda parallel yoʼnalishliga qaraganda, absorbentdagi absorbtiv eng yuqori qiymatiga erishsa boʼladi. Lekin, jarayonning oʼrtacha harakatga keltiruvchi kuchi parallel yoʼnalishliga nisbatan kam boʼlgani uchun, qarama-qarshi yoʼnalishli absorberning gabarit oʼlchamlari katta boʼladi.
Аbsorbent yoki gaz fazaning retsirkulyatsiyali sxemalari (5.15в,г rasm). Bunday sxemalarda absorbent koʼp marta oʼtadi.
5.15 в rasmda absorbent boʼyicha retsirkulyatsiyali sxema keltirilgan. Bunda, gaz faza absorberning tepa qismidan kirib, past qismidan chiqib ketsa, suyuq faza esa kurilmadan bir necha marta qaytarib oʼtkaziladi. Аbsorbent kurilmaning tepa qismiga uzatiladi va gaz fazasiga qarama - qarshi yoʼnalishda harakatlanadi. Yangi, x_б kontsentratsiyali absorbent absorberdan chiqayotgan suyuq faza bilan aralashishi natijasida uning kontsentratsiyasi x_c ga koʼtariladi. Jarayonning ishchi chizigʼi y-x diagrammada АB toʼgri chizigʼi bilan ifodalanadi. Аbsorbtivning aralashtirishdan keyingi kontsentratsiyasi x_c ni moddiy balance tenglamasidan topish mumkin.